Πέμπτη, 01 Οκτωβρίου 2015

Δύο κυβερνήσεις με κοινό παρονομαστή την απουσία ουσιαστικής περιβαλλοντικής πολιτικής. Δυσμενής πρωτιά της Ελλάδας σε υποθέσεις παραβίασης του περιβαλλοντικού δικαίου της ΕΕ, νέες καταδικαστικές αποφάσεις από το Δικαστήριο της ΕΕ, επιστροφή στο παρελθόν με εμμονή στον λιγνίτη, και παράλυση των εθνικών πάρκων συνθέτουν τη ζοφερή εικόνα μιας χρονιάς αυξημένου περιβαλλοντικού ελλείμματος.

Συνέντευξη τύπου για την παρουσίαση της ετήσιας έκθεσης για την εφαρμογή της περιβαλλοντικής νομοθεσίας, η οποία καλύπτει την περίοδο Ιούλιος 2014 – Ιούλιος 2015, παραχώρησε σήμερα το πρωί η περιβαλλοντική οργάνωση WWF Ελλάς, στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων.

Η έκθεση εξετάζει τις εξελίξεις στη νομοθεσία, τις αποφάσεις των δικαστηρίων και τις πολιτικές για το περιβάλλον και την ενέργεια, παρέχοντας ένα απαραίτητο για πολίτες και πολιτικούς εργαλείο για τον σχεδιασμό περιβαλλοντικής πολιτικής.

Με τον σχηματισμό νέας κυβέρνησης, η έκθεση αποκτά ιδιαίτερη πολιτική σημασία, καθώς εντοπίζει τις επιπτώσεις των πολιτικών επιλογών και τις χαμένες ευκαιρίες του παρελθόντος για τη διαμόρφωση αποτελεσματικών και καινοτόμων πολιτικών που θα καταστήσουν την Ελλάδα πρωτοπόρο στην προστασία του περιβάλλοντος και την ανάπτυξη της καθαρής ενέργειας.

Η ενδέκατη κατά σειρά, από το 2005, έκθεση χωρίζεται εκ των πραγμάτων σε δυο πολιτικές περιόδους: πριν και μετά τις εκλογές της 25^ης Ιανουαρίου*. Κυριότερη διαφορά μεταξύ των δυο περιόδων είναι η επί της ουσίας πολιτική εξαφάνιση του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, το οποίο συγχωνεύθηκε μαζί με τους τομείς της αγροτικής παραγωγής και της βιομηχανίας σε ένα γιγάντιο νέο Υπουργείο Παραγωγικής Ανασυγκρότησης, Περιβάλλοντος και Ενέργειας.

Συνοπτικά, η χρονιά σηματοδοτείται από:

1. Κατακόρυφη αύξηση των ανοιχτών υποθέσεων παραβίασης του περιβαλλοντικού δικαίου της ΕΕ: από 25 το 2013, σε 36 το 2014 (βλ. παραπάνω πίνακα)·
2. Νέες καταδικαστικές αποφάσεις από το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατά της Ελλάδας για σημαντικές υποθέσεις ως προς τις χωματερές (με χρηματική ποινή), την ανεπαρκή προστασία της θαλάσσιας χελώνας, και την προστασία των υδάτων από τη νιτρορύπανση (βλ. πίνακα 2.1)·
3. Σχεδόν απόλυτη παράλυση των φορέων διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών, με την παράταση «ζωής» τους να λήγει στο τέλος του 2015, δίχως να έχει ακόμα αναληφθεί καμία σχετική πολιτική πρωτοβουλία για τη διασφάλιση της ομαλής λειτουργίας των πυρήνων βιοποικιλότητας της χώρας·
4. Έγκριση της Εθνικής Στρατηγικής για τη Βιοποικιλότητα, με τη μεγάλη όμως πρόκληση της εφαρμογής της να παραμένει ανοιχτή και αβέβαιη·
5. Ψήφισμα από τη Διεθνή Σύμβαση Ραμσάρ για την προστασία των νησιωτικών υγροτόπων της Μεσογείου, κατόπιν ελληνικής πρωτοβουλίας και με τη συνεργασία του WWF Ελλάς·
6. Περαιτέρω υποβάθμιση του συστήματος περιβαλλοντικής διακυβέρνησης, μέσα κυρίως από τη συγχώνευση του περιβάλλοντος με την αγροτική παραγωγή και τη βιομηχανία υπό το νέο Υπουργείο Παραγωγικής Ανασυγκρότησης, Περιβάλλοντος και Ενέργειας·
7. Συνεχιζόμενη υποβάθμιση της υπηρεσίας επιθεωρητών περιβάλλοντος και γενικότερα του συστήματος περιβαλλοντικών ελέγχων·
8. Άλλη μια χρονική και χωρική επέκταση της «κόκκινης γραμμής» νομιμοποίησης παρανομιών, μέσα από τη νομοθεσία για τα αυθαίρετα, ταυτόχρονα με παραγραφές παλαιότερων βεβαιωμένων προστίμων που φθάνουν και τα 480.000 ευρώ σε μια απόφαση·
9. Σωρεία από αποφάσεις παραχώρησης χρήσης αιγιαλού και παραλίας σε μπαρ, καντίνες και ξαπλώστρες, εντός περιοχών Natura 2000, παρά τη σχετική απόφαση του ΣτΕ για την ανάγκη προβλέψεων προστασίας, και δίχως μέριμνα για την αποφυγή υποβάθμισης των ευαίσθητων οικοσυστημάτων·
10. Ψήφιση και εφαρμογή νέων αντιδασικών νόμων που επιτρέπουν ανάπτυξη οικισμών μέσα σε ευαίσθητες δασικές περιοχές·
11. Ολοκλήρωση της αδειοδοτικής διαδικασίας για την οικονομικά και περιβαλλοντικά ζημιογόνο νέα λιγνιτική μονάδα της ΔΕΗ «Πτολεμαΐδα V», καθώς και εκπρόθεσμο αίτημα προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή από τον τότε υπουργό ΠΑΠΕΝ Παναγιώτη Λαφαζάνη για υπαγωγή σε καθεστώς παρέκκλισης περιορισμένης διάρκειας λειτουργίας (άρθρο 33 της οδηγίας για τις βιομηχανικές εκπομπές 2010/75/ΕΚ) της παλιότερης και εξαιρετικά ρυπογόνου μονάδας «Πτολεμαΐδα ΙΙΙ»·
12. Αδικαιολόγητη στασιμότητα στην ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και προκλητική απαξίωση των πολιτικών για την ενεργειακή εξοικονόμηση·
13. Ανησυχητικά στοιχεία για την έκταση και τις οικονομικές συνέπειες του περιβαλλοντικού εγκλήματος σε ολόκληρη την ΕΕ, της Ελλάδας συμπεριλαμβανόμενης, από την Interpol και τη Europol·
14. Εντεινόμενη αδιαφάνεια στη λειτουργία του Πράσινου Ταμείου·
15. Δραματική επιδείνωση της ποιότητας της νομοθέτησης και της διαφάνειας στη νομοθετική διαδικασία, κυρίως λόγω της σωρείας από εμβόλιμες διατάξεις φωτογραφικής εξυπηρέτησης συγκεκριμένων ομάδων συμφερόντων, κρυπτικότητας, αποσπασματικότητας, και διαρκούς προσανατολισμού προς τη νομιμοποίηση βεβαιωμένων παρανομιών·
16. Υπογραφή νέου Μνημονίου, στο οποίο περιλαμβάνονται προβλέψεις για επανεξέταση και βελτίωση του θεσμικού πλαισίου για τη χωροταξία και την ανάπτυξη οικισμών σε δάση και δασικές εκτάσεις, αφήνοντας έτσι ανοιχτό το ενδεχόμενο κατάργησης περιβαλλοντικά καταστροφικών νομοθετικών πρωτοβουλιών των προηγούμενων ετών. 

«Είναι αποκαρδιωτική για τη νομική ομάδα του WWF Ελλάς η καταγραφή στις ετήσιες εκθέσεις κυρίως αρνητικών για το περιβάλλον νομοθετικών και πολιτικών εξελίξεων. Η κρίση δεν μπορεί να συνεχίσει να αντιμετωπίζεται ως δικαιολογία για την περιθωριοποίηση του περιβάλλοντος σαν πολιτικού παρία. Είναι σχήμα οξύμωρο ότι στις μέρες μας μόνος προστάτης του φυσικού πλούτου της Ελλάδας είναι η απουσία επενδυτικού ενδιαφέροντος, που αν υπήρχε θα έθετε σε εφαρμογή το νέο, περιβαλλοντικά καταστροφικό θεσμικό πλαίσιο αδειοδότησης και ελέγχου» δήλωσε σχετικά η επικεφαλής πολιτικής του WWF, Θεοδότα Νάντσου.

 «Το φυσικό περιβάλλον αποτελεί το μοναδικό συγκριτικό πλεονέκτημα της χώρας μας και πρέπει να βρίσκεται στο επίκεντρο κάθε σοβαρής και βιώσιμης αναπτυξιακής πολιτικής. Η φετινή έκθεση γκρεμίζει τον μύθο του «βάρους» των περιβαλλοντικών περιορισμών για την προσέλκυση επενδύσεων. Όπως προκύπτει και από πρόσφατη μελέτη του ΟΟΣΑ, χώρες με πολύ πιο αυστηρή από την Ελλάδα περιβαλλοντική νομοθεσία αποτελούν ασφαλές έδαφος για την ανάπτυξη επενδυτικής πρωτοβουλίας. Πρέπει επιτέλους να ξεφύγουμε από τη λογική της  επιλεκτικής διευκόλυνσης επενδυτών, με φωτογραφικές ρυθμίσεις που συνολικά εντείνουν την επενδυτική ανασφάλεια. Είναι απόλυτη ανάγκη να δημιουργηθεί επιτέλους ασφαλές θεσμικό πλαίσιο, τόσο για το περιβάλλον, όσο και για την ενθάρρυνση της υπεύθυνης επιχειρηματικότητας. Ευχόμαστε η νέα κυβέρνηση να αντιληφθεί την ιστορικά μοναδική ευκαιρία να αντιμετωπιστεί η οικονομική κρίση ως αφετηρία για την αναμφισβήτητα απαραίτητη στροφή της χώρας προς μια πραγματικά βιώσιμη και ζωντανή οικονομία» υπογράμμισε μεταξύ άλλων ο Διευθυντής του WWF Ελλάς, Δημήτρης Καραβέλλας.

Το WWF Ελλάς οφείλει ιδιαίτερες ευχαριστίες στον Οργανισμό Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας του Δήμου Αθηναίων για τη δωρεάν παραχώρηση της αίθουσας και την υποστήριξη.

Σημειώσεις προς συντάκτες:

Το πρώτο εξάμηνο της περιόδου που καλύπτει η 11η ετήσια έκθεση του WWF χαρακτηρίζεται από μια ξέφρενη καταστρατήγηση σημαντικών κανόνων περιβαλλοντικού δικαίου και νομικού πλαισίου περιβαλλοντικής ασφάλειας, των οποίων η εφαρμογή ήταν μεν διαχρονικά ελλειμματική, αποτελούσαν όμως σημαντικό κεκτημένο που έχρηζε θωράκισης και όχι κατάργησης. Η διαδικασία υποβάθμισης δεν περιβλήθηκε καν με τα τυπικά προσχήματα δημόσιας διαβούλευσης, επιστημονικής αιτιολόγησης και νομικής υποστήριξης.

Το δεύτερο εξάμηνο χαρακτηρίστηκε από την απουσία πολιτικού σχεδιασμού και κεντρικής διοίκησης για το περιβάλλον και την οικολογικά βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη, ενώ και σε αυτήν την περίοδο καταγράφονται σημαντικές οπισθοχωρήσεις σε ζητήματα περιβαλλοντικής διακυβέρνησης και πολιτική απραξία σε επείγοντα ζητήματα περιβαλλοντικής πολιτικής. Την περίοδο αυτή εξακολούθησε με μεγάλη ένταση η έμφαση στα ορυκτά καύσιμα και παρά τη γενικότερη πολιτική απραξία για το περιβάλλον προχώρησαν ταχύτατα οι άδειες για την εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων και η προώθηση της νέας λιγνιτικής μονάδας «Πτολεμαΐδα V».

• Δείτε εδώ το πλήρες κείμενο της ετήσιας έκθεσης περιβαλλοντικής νομοθεσίας.

• Βρείτε συνημμένα ενδεικτικούς πίνακες και γραφήματα.

• Κατεβάστε εδώ το Media Kit της συνέντευξης τύπου.

Περισσότερες πληροφορίες:
Άνθιμος Χατζηβασιλείου, υπεύθυνος επικοινωνίας για την πολιτική, WWF Ελλάς  τηλ. 210 33 14 893, Αυτή η διεύθυνση Email προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.
Ιάσονας Κάντας, υπεύθυνος γραφείου τύπου WWF Ελλάς, τηλ: 210 33 14 893, κιν: 697 185 9632, Αυτή η διεύθυνση Email προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.