Ο βασιλιάς λιγνίτης πρέπει να πεθάνει
Ο λιγνίτης αποτέλεσε το κυρίαρχο καύσιμο για την παραγωγή της ηλεκτρικής ενέργειας που καταναλώναμε για δεκαετίες. Τα τελευταία χρόνια έχει μερίδιο στο μίγμα ηλεκτροπαραγωγής του διασυνδεδεμένου συστήματος γύρω στο 50% με αποτέλεσμα να ευθύνεται για παραπάνω από το 40% των εκπομπών αερίου φαινομένου του θερμοκηπίου ολόκληρης της χώρας.
© WWF Ελλάς
Ωστόσο, οι άξονες στους οποίους πρέπει να κινηθεί η Ελλάδα οφείλουν να είναι συμβατοί με το πλαίσιο το οποίο έχει τεθεί εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης με κεντρικό στόχο τη μείωση των εκπομπών έως το 2050 κατά 80-95%, με ενδιάμεσο στόχο τη μείωση κατά 40% ως το 2030, σε σχέση με το έτος βάσης 1990.
Εκτός από την πολύ αρνητική επίδραση του λιγνίτη στη μάχη ενάντια στην κλιματική αλλαγή, η καύση του μεταφέρει επικίνδυνα χημικά στοιχεία και βαρέα μέταλλα στην ατμόσφαιρα, στα νερά και στα εδάφη, οδηγεί σε κατασπατάληση νερού, βλάπτει σοβαρά τη δημόσια υγεία κυρίως μέσω της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, και οδηγεί τις τοπικές κοινωνίες σε απόγνωση λόγω της καταστροφής κάθε άλλης οικονομικής δραστηριότητας από την λιγνιτική «μονοκαλλιέργεια», της ανεργίας αλλά και των μετεγκαταστάσεων πληθυσμών που ζούσαν σε χωριά «προικισμένα» με λιγνίτη στο υπέδαφός τους.
Όλα τα παραπάνω απαρτίζουν το λεγόμενο «εξωτερικό» κόστος του λιγνίτη που δεν συμπεριλαμβάνεται στον λογαριασμό της ΔΕΗ αλλά είναι βέβαιο ότι το πληρώνουμε ήδη εμείς αλλά θα το πληρώνουν και οι επόμενες γενιές. Σύμφωνα μάλιστα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος, το εξωτερικό κόστος από τις εκπομπές των λιγνιτικών σταθμών στην Ελλάδα το 2009 κυμάνθηκε μεταξύ 2,33 και 3,91 δις ευρώ (ή 76,3-127,9 €/ MWh).
Παρόλα αυτά, η εξάρτηση της Ελλάδας από τον λιγνίτη εξακολουθεί να είναι μεγάλη, ενώ οι πιέσεις για δημιουργία νέων λιγνιτικών μονάδων από τη ΔΕΗ και ιδιώτες ηλεκτροπαραγωγούς εντείνεται. Το 2013, η Γενική Συνέλευση των μετόχων της ΔΕΗ, ενέκρινε την υπογραφή της σύμβασης κατασκευής της μονάδας Πτολεμαΐδα V στο λιγνιτικό κέντρο της Δυτικής Μακεδονίας, ισχύος 660MW, ενώ ακόμα μια μονάδα, αυτή τη φορά στη Μελίτη ισχύος 450 MW, είναι επίσης υπό σχεδιασμό.
Η δράση μας
Το 2008 το WWF Ελλάς μαζί με τις τοπικές κοινωνίες έδωσε τον αγώνα ενάντια στις σχεδιαζόμενες μονάδες λιθάνθρακα, ενώ το 2013 ξεκίνησε την προσπάθεια να πείσει την κοινή γνώμη και την κυβέρνηση ότι η οικονομική βιωσιμότητα των δύο σχεδιαζόμενων λιγνιτικών μονάδων Πτολεμαΐδα V και Μελίτη ΙΙ είναι τουλάχιστον αμφίβολη, όπως έδειξε η σχετική έκθεση. Το 2014 πραγματοποίησε εκστρατεία συλλογής υπογραφών κατά της κατασκευής της Πτολεμαΐδας V που παραδόθηκαν στο Εκτελεστικό Συμβούλιο του κρατικού γερμανικού τραπεζικού ομίλου KfW, ο οποίος χρηματοδοτεί τμήμα της επένδυσης. Το 2015 δημοσίευσε επιστημονική έκθεση που τεκμηριώνει τη δυνατότητα υποκατάστασης της Πτολεμαΐδας V και μάλιστα με οικονομικότερο τρόπο, συνδυάζοντας ΑΠΕ (αιολικά και φωτοβολταϊκά) με αντλησιοταμιευτικούς σταθμούς αποθήκευσης ενέργειας.