Μετά από κάθε μεγάλη δασική πυρκαγιά το WWF ενεργοποιείται και δεν αρκούμαστε στο μέτρημα των πληγών. Βρισκόμαστε στις πυρόπληκτες περιοχές και εργαζόμαστε στο πεδίο για την έγκαιρη αποτύπωση της έκτασης των καμένων περιοχών και την αποτίμηση των οικολογικών επιπτώσεων που έχει προκαλέσει. Στη συνέχεια δημοσιοποιούμε λεπτομερείς αναφορές με τα αποτελέσματα της δουλειάς μας και – το κυριότερο – καταθέτουμε συγκεκριμένες προτάσεις στους αρμοδίους για την επούλωση των πληγών. Συνολικά έχουμε ήδη ολοκληρώσει 13 αναφορές.
- Πάρνηθα | 2007
- Πελοπόννησος | 2007
- Εύβοια | 2007
- Ρόδος | 2008
- Β.Α. Αττική | 2009
- Ζάκυνθος | 2009
- Κάρυστος | 2009
- Ελικώνα και Κιθαιρώνας, Βοιωτίας | 2009
- Φοινικόδασος Πρέβελη, Κρήτη | 2010
- Κεντρικός Έβρος | 2011
- Πυρκαγιά ΝΑ Αττική | 2012
- Χίος | 2012
- Άνδρος | 2013
- Χίος | 2016
- Άνδρος | 2016
Εκεί που η δράση μας πιάνει τόπο…
Σε πολλές από τις περιοχές που αποτυπώσαμε και μετά από συνεργασία με τις τοπικές δασικές υπηρεσίες, υιοθετήθηκαν οι προτάσεις μας για τη λήψη μέτρων προκειμένου να ανακάμψει το φυσικό περιβάλλον. Για παράδειγμα, στην προστατευόμενη περιοχή της Λίμνης Καϊάφα, ανεστάλησαν οι εργασίες υλοτόμησης και απομάκρυνσης των καμένων δέντρων, αφού κατέστρεφαν τη φυσική αναγέννηση και υποβάθμιζαν το ευρύτερο οικοσύστημα. Στη Ρόδο και στον Κεντρικό Έβρο υιοθετήθηκαν συγκεκριμένα μέτρα διατήρησης καμένων δένδρων προκειμένου να ενισχυθεί η φυσική αναγέννηση των ειδών πεύκης, να προστατευτεί και να εμπλουτιστεί το έδαφος και να αυξηθεί συνολικά η λειτουργία του βιότοπου ως καταφυγίου της δασικής πανίδας. Στην Κρήτη περιφράχθηκε το φοινικόδασος προκειμένου να αποτραπεί η έλευση των επισκεπτών μέχρι να ανακάμψει το οικοσύστημα. Μετά την πιο πρόσφατη πυρκαγιά της Χίου, οι ευαισθητοποιημένοι πολίτες ανέλαβαν δράση και έχουν ήδη διοργανώσει εργασίες αναδάσωσης.
Δίνοντας λύσεις…
Σε συνεργασία με επιστημονικούς φορείς, εργαστήκαμε 28.886 ώρες στα δάση καταγράφοντας και αναλύοντας τα οικοσυστήματα σε πυρόπληκτες περιοχές, με κύρια έμφαση στην Πελοπόννησο και με στόχο τη διαχείριση και προστασία της φυσικής αναγέννησης και τον προσδιορισμό περιοχών που χρήζουν ειδικών παρεμβάσεων αποκατάστασης.
Το παράδειγμα της Πελοποννήσου…
Πιο συγκεκριμένα, προχωρήσαμε σε συνολική αποτύπωση της κατάστασης των καμένων περιοχών της Πελοποννήσου και σε 235 δημοτικά διαμερίσματα των νομών Αρκαδίας, Αχαΐας, Ηλείας, Μεσσηνίας και Λακωνίας καταγράψαμε τις πιθανές αλλαγές χρήσης γης των καμένων (και μη) εκτάσεων, την παρουσία βόσκησης, την εξέλιξη της βλάστησης και τον κίνδυνο διάβρωσης αυτών των οικοσυστημάτων.
Το αποτέλεσμα της αποτύπωσης της κατάστασης των καμένων περιοχών της Πελοποννήσου ήταν η δημιουργία μιας λεπτομερούς βάσης δεδομένων η οποία μας βοήθησε να εξαγάγουμε τα παρακάτω σημαντικά συμπεράσματα:
- Είναι ορατός ο κίνδυνος αλλαγών χρήσης γης σε ορισμένες περιοχές (ν. Ηλείας), κυρίως λόγω επέκτασης των γεωργικών καλλιεργειών εις βάρος των δασικών εκτάσεων.
- Η αναγέννηση είναι ικανοποιητική στις περισσότερες καμένες περιοχές, με προβλήματα να εντοπίζονται κυρίως σε περιοχές με επαναλαμβανόμενες πυρκαγιές (τελευταία 10 - 20 χρόνια) ή σε περιοχές με ψυχρόβια κωνοφόρα (π.χ. έλατα), όπως το όρος Κλωκός, ο Ταύγετος, κ.α.
- Υπάρχουν προβλήματα υποβάθμισης της βλάστησης σε ορεινές περιοχές (κυρίως Αρκαδία, Μεσσηνία, ημιορεινή Ηλεία), λόγω έντονης βόσκησης.
- Η Αιγιαλεία και ορισμένες περιοχές της Ηλείας αντιμετωπίζουν τα σημαντικότερα προβλήματα διάβρωσης.
Στις περιοχές καταγράψαμε και παρακολουθήσαμε την εξέλιξη της χλωρίδας και της πανίδας μετά τις πυρκαγιές, με στόχο την εξαγωγή συμπερασμάτων για την αναγκαιότητα διατήρησης των άκαυτων νησίδων και συγκεκριμένων μέτρων για την προστασία τους.
© WWF Ελλάς
Στην Ηλεία αφού μετρήσαμε 19.634 νέα πευκάκια σε έκταση 8.400 τ.μ. σε πυρόπληκτα εδάφη εντοπίσαμε τις περιοχές που αντιμετωπίζουν ή είναι πιθανό να αντιμετωπίσουν προβλήματα αναγέννησης. Η μεθοδολογία που ακολουθήσαμε και οι περιοχές εντοπίσαμε ότι θα χρειαστούν εργασίες αναδάσωσης περιγράφονται λεπτομερώς στην αναφορά «Πρόβλεψη εγκατάστασης φυσικής αναγέννησης στα καμένα δάση χαλεπίου πεύκης (Pinus halepensis) στο νομό Ηλείας».
Επίσης, προσπαθήσαμε να συμβάλουμε στην ορθή αποτύπωση των προβλημάτων βόσκησης στην Πελοπόννησο και να διατυπώσουμε κατάλληλα μέτρα για τη διαχείριση της κτηνοτροφικής πίεσης στις καμένες περιοχές της Πελοποννήσου.
Επειδή τα ζώα του δάσους είναι τα άμεσα θύματα των πυρκαγιών παρακολουθήσαμε 603 κόκκινα ελάφια στην Πάρνηθα και 265 τσακάλια σε Πελοπόννησο και Χαλκιδική και διατυπώσαμε τις προτάσεις μας για μέτρα προστασίας και διαχείρισης. Δείτε περισσότερα.
Τέλος, συμμετείχαμε στη μελέτη αποκατάστασης για τις καμένες εκτάσεις της Πελοποννήσου που ανέλαβε το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών για λογαριασμό του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, παρέχοντας εξειδικευμένη γνώση σε θέματα όπως η αποκατάσταση προστατευόμενων περιοχών.
Μέρος των δράσεων υλοποιήθηκαν σε συνεργασία με επιστημονικές φορείς, όπως
- Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης: Εργαστήριο Δασικής Διαχειριστικής και Τηλεπισκόπησης του Τμήματος Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος
- Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης: Εργαστήριο Λιβαδικής Οικολογίας της Σχολής Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος
- Εθνικό Ίδρυμα Αγροτικών Ερευνών: ΕΘΙΑΓΕ - Ινστιτούτο Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων και Τεχνολογίας Δασικών προϊόντων
- Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών: Τομέας Οικολογίας του Τμήματος Βιολογίας
- Πανεπιστήμιο Πατρών: Τομέας Βιολογίας Ζώων του Τμήματος Βιολογίας
- Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών: Ινστιτούτο Ερευνών Περιβάλλοντος και Βιώσιμης Ανάπτυξης
- ΤΕΙ Ιονίων Νήσων (Παράρτημα Ζακύνθου): Τμήμα Τεχνολογίας Περιβάλλοντος και Οικολογίας
- Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών
- Περιβαλλοντική οργάνωση Καλλιστώ
