Κίνδυνοι και ελπίδες για τα ψάρια και τους αλιείς
Η αλιεία αποτελεί βασικό κομμάτι της ελληνικής οικονομίας και της παράδοσής μας. 24.000 ψαράδες ζουν από την αλιεία, εκ των οποίων το 96,4% είναι μικροί παράκτιοι αλιείς. Όμως, το 93% των ιχθυαποθεμάτων της Μεσογείου, είναι υπεραλιευμένα, δηλαδή ψαρεύονται με ρυθμό μεγαλύτερο απ'ό,τι αναπαράγονται. Αυτό αποτελεί μια μεγάλη απειλή τόσο για το θαλάσσιο οικοσύστημα, όσο και για την οικονομία και την παράδοσή μας.
Tα στατιστικά είναι ιδιαίτερα ανησυχητικά για ψάρια όπως ο τόνος και ο ξιφίας: 83% των αλιευμάτων είναι υπομεγέθη, δηλαδή κάτω από το επιτρεπόμενο μέγεθος. Αυτό σημαίνει ότι ψαρεύονται πριν μπορέσουν να αφήσουν απογόνους.
Η υπεραλίευση δεν αφορά μόνο την ποσότητα ή το μέγεθος των ψαριών που ψαρεύουμε, αλλά και τον τρόπο. Ορισμένες αλιευτικές πρακτικές είναι ιδιαίτερα καταστροφικές για το θαλάσσιο περιβάλλον, ενώ επίσης δημιουργούν πρόβλημα στους πληθυσμούς άλλων θαλάσσιων ειδών, όπως τα θαλάσσια θηλαστικά.
Η δράση μας για την υπεύθυνη αλιεία
Μια ελπίδα για τα ψάρια και τους αλιείς γεννιέται στην Καβάλα
© Γ. Παξιμάδης / WWF Ελλάς
Υπάρχει τρόπος να εξασφαλίσουμε ψάρια για το μέλλον και να αποφύγουμε τις αρνητικές επιπτώσεις της αλιείας στο περιβάλλον; Αυτός είναι ακριβώς ο στόχος της προσπάθειάς μας στην Καβάλα, όπου για πρώτη φορά στη Μεσόγειο ένας αλιευτικός στόλος μπήκε στη διαδικασία περιβαλλοντικής πιστοποίησης αλιείας MSC.
Το Marine Stewardship Council (MSC) είναι ένας διεθνής οργανισμός με στόχο την πιστοποίηση της βιωσιμότητας της αλιείας. Αυτή τη στιγμή υπάρχουν 275 πιστοποιημένοι στόλοι στον κόσμο, που αντιπροσωπεύουν πάνω από το 10% της ετήσιας παγκόσμιας αλιευτικής παραγωγής.
Τα οφέλη για τους αλιείς είναι η πιστοποίηση της βιωσιμότητας ενός στόλου, η ενημέρωση του καταναλωτή για το πού, πώς και από ποιον έχει αλιευθεί το προϊόν, η προτίμηση του καταναλωτή για αυτό και η καλύτερη τιμή που πιάνει στην αγορά. Σε όλο τον κόσμο, πάνω από 22.000 θαλασσινά προϊόντα φέρουν το σήμα του MSC, πιστοποιώντας ότι τα προϊόντα προέρχονται από βιώσιμη αλιεία.
Η πιστοποίηση MSC γίνεται με βάση τρεις Aρχές:
- Υπάρχουν ψάρια στο μέλλον - βιωσιμότητα των ιχθυαποθεμάτων.
- Δεν υπάρχουν επιπτώσεις στο περιβάλλον - ελαχιστοποίηση επιπτώσεων της αλιείας στο περιβάλλον (οικοσυστήματα όπως ποσειδωνία και τραγάνα, και άλλα είδη όπως δελφίνια και χελώνες).
- Αποτελεσματική διαχείριση με συμμετοχή όλων των εμπλεκόμενων φορέων.
Το WWF Ελλάς και η ΑΒ Βασιλόπουλος ξεκινήσαμε, σε συνεργασία με τους αλιείς της εταιρίας εμπορίας ψαριών «Μανιός» και το Ινστιτούτο Αλιευτικής Έρευνας, το πρόγραμμα βελτίωσης βιωσιμότητας του στόλου γρι-γρι που ψαρεύει γαύρο και σαρδέλα στην Καβάλα. Η «Επιτροπή Μικρών Πελαγικών Καβάλας» φέρνει για πρώτη φορά κοντά όλους τους εμπλεκόμενους φορείς ώστε να συνεργαστούν για την αποτελεσματική διαχείριση της περιοχής.
Αυτή τη στιγμή βρισκόμαστε στη φάση της υλοποίησης του Σχεδίου Δράσης, με το οποίο έχουν συμφωνήσει οι εμπλεκόμενοι.
To Σχέδιο Δράσης του Προγράμματος Βελτίωσης Βιωσιμότητας του Αλιευτικού Στόλου περιλαμβάνει:
1. Ίδρυση της Επιτροπής Μικρών Πελαγικών Καβάλας. Ιδρύθηκε τον Απρίλιο 2015 και συμμετέχουν οι: WWF Ελλάς, ΑΒ Βασιλόπουλος, Ινστιτούτο Αλιευτικής Έρευνας, αλιείς γρι-γρι της Καβάλας, η Γενική Διεύθυνση Βιώσιμης Αλιείας, το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Αλιείας (ΕΠΑΛ), το Λιμενικό Σώμα, το Ελληνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών, η Εποπτεία Αλιείας της Καβάλας, η Ιχθυόσκαλα Καβάλας και οι χονδρέμποροι αλιευμάτων της Καβάλας.
Στόχος της επιτροπής είναι η συμμετοχική και συμβουλευτική λήψη αποφάσεων διαχείρισης για τον στόλο γρι-γρι της Καβάλας. Η Επιτροπή θέλει να εξασφαλίσει:
- την ορθή διαχείριση του στόλου ακολουθώντας μία πορεία προς την βιωσιμότητα με βάση τα πρότυπα πιστοποίησης του MSC,
- την προώθηση των απόψεων όλων των συμμετεχόντων στους αρμόδιους φορείς λήψης αποφάσεων
- τη διευκόλυνση της επικοινωνίας μεταξύ των φορέων κατά τη διαδικασία επίλυσης των προβλημάτων του στόλου.
2. Υποστήριξη και βελτίωση του στόλου και του συστήματος συλλογής δεδομένων.
Στόχος είναι η ύπαρξη ενός αποτελεσματικού συστήματος παρακολούθησης των ιχθυαποθεμάτων και συλλογής δεδομένων.
3. Προτάσεις σχετικά με τη διαχείριση του στόλου και της περιοχής δραστηριοποίησής του.
Στόχος είναι η πρόταση δέσμης δυνητικών διαχειριστικών μέτρων με συνεκτικούς και σαφείς στόχους και εφαρμόσιμες ενέργειες διαχείρισης.
4. Συλλογή δεδομένων σχετικά με τις απορρίψεις (δηλαδή, τα ψάρια που πετιούνται στη θάλασσα επειδή είναι κάτω από το επιτρεπόμενο μέγεθος ή επειδή δεν είναι εμπορεύσιμα)
Στόχος είναι η κατανόηση του αντίκτυπου σε όλα τα σημαντικά είδη παρεμπιπτόντων αλιευμάτων και περιορισμός των απορρίψεων μέσα στα επιτρεπτά όρια. Αυτό είναι και αντικείμενο του ευρωπαϊκού προγράμματος HORIZON2020 που υλοποιούμε παράλληλα στην Καβάλα (Πρόγραμμα MINOUW http://minouw.icm.csic.es/ )
5. Συγκέντρωση και αξιολόγηση όλων των διαθέσιμων δεδομένων σχετικά με τους πληθυσμούς των κητωδών και τις διατροφικές τους ανάγκες στο Βόρειο Αιγαίο και ανάληψη δράσεων για τον περιορισμό των επιπτώσεων εφόσον υφίσταται περιβαλλοντικό πρόβλημα.
Στόχος είναι να εξασφαλίσουμε ότι δεν υπάρχει καμία επίπτωση -άμεση ή έμμεση- της αλιείας στους πληθυσμούς των κητωδών.
Θα μπορέσουμε έτσι να διασφαλίσουμε ότι η αλιεία γρι-γρι στην Καβάλα θα γίνεται με σεβασμό στους πληθυσμούς των ψαριών και στο ευρύτερο θαλάσσιο περιβάλλον. Για τους ψαράδες της περιοχής, αυτό σημαίνει εξασφάλιση για το μέλλον του επαγγέλματός τους. Για για εμάς τους καταναλωτές, μας δίνεται η δυνατότητα να επιλέξουμε ένα προϊόν που σέβεται τις οικολογικές ισορροπίες.
