Ντροπαλός κάτοικος της ελληνικής υπαίθρου, παρεξηγημένο και κυνηγημένο, το τσακάλι είναι ένα μοναδικό είδος της χώρας μας που απειλείται με εξαφάνιση.

Δες την εξάπλωση του τσακαλιού στο Οικοσκόπιο.

Η ζωή του τσακαλιού

Παρότι παρεξηγημένο, το τσακάλι χαρακτηρίζεται ως «καθαριστής» της υπαίθρου, καθώς ως παμφάγο κυνηγάει τα τρωκτικά ενώ ταυτόχρονα «χτενίζει» τις περιοχές του για οργανικά υπολείμματα και σκουπίδια (πεσμένα φρούτα, ψοφίμια κλπ). Στο μέγεθος δεν ξεπερνάει έναν σκύλο ράτσας κόκερ, ζει 8 με 10 χρόνια και στην Ελλάδα απαντάται (με συνολικό αριθμό που δεν ξεπερνάει τα 1500 ζώα) κυρίως σε Έβρο, Βιστωνίδα-Νέστο, Κερκίνη και κεντρική Μακεδονία, Χαλκιδική, Φωκίδα, Πελοπόννησο και Σάμο (το μόνο νησί).

Σήμα κατατεθέν του τα ουρλιαχτά που χρησιμοποιεί μετά το σούρουπο για να επικοινωνήσει με την υπόλοιπη παρέα, καθώς και το γεγονός ότι είναι ζώο μονογαμικό.

Η ζωή που απειλείται

Το τσακάλι μέσα σε λίγα σχετικά χρόνια έφτασε από κοινό είδος να απειλείται με εξαφάνιση στη χώρα μας και σήμερα να θεωρείται «Κινδυνεύον», σύμφωνα με το Κόκκινο Βιβλίο των Απειλούμενων Ειδών Ζώων της Ελλάδας (Αθήνα, 2009). Η περιοχή εξάπλωσής του έχει συρρικνωθεί σημαντικά σε σχέση με τις αρχές της δεκαετίας του '90 και παρόλο που τα τελευταία χρόνια παρατηρούμε κάποια δείγματα ανάκαμψης στη βόρεια Ελλάδα, συνεχίζει να είναι κατακερματισμένη, ιδιαίτερα στην Πελοπόννησο. Αντίθετα όμως με την κατάσταση στην Ελλάδα, ο πληθυσμός του τσακαλιού έχει αυξηθεί ραγδαία στη Βουλγαρία και τις λοιπές βαλκανικές χώρες ενώ πλέον εξαπλώνεται και σε χώρες όπως η Ουγγαρία, η Ρουμανία και η Ουκρανία.

Στην Ελλάδα το τσακάλι απειλείται κυρίως γιατί απειλείται το σπίτι του, δηλαδή οι περιοχές χαμηλού και μεσαίου υψομέτρου (οριακά, στην Πελοπόννησο μέχρι 600 μ.), με μωσαϊκό μικρών καλλιεργειών και μεσογειακού θαμνώνα και υγρότοπων με πυκνές συστάδες βλάστησης. Σε αυτές τις περιοχές τα τελευταία 30 χρόνια οι αλλαγές στις καλύψεις γης υπήρξαν δραματικές. Η εγκατάλειψη των μικρών σε μέγεθος και ένταση καλλιεργειών στην ημιορεινή ζώνη, η μείωση ή/και η εντατικοποίηση της κτηνοτροφίας οδηγούν σε μείωση της τροφής του ενώ, παράλληλα, η εντατικοποίηση της γεωργίας στα πεδινά, η καταστροφή και εκχέρσωση μικρών υγροτόπων και η επέκταση των οικισμών στην παραλιακή ζώνη υποβαθμίζουν το βιότοπο του τσακαλιού. Την κατάσταση των μικρών πλέον πληθυσμών επιβαρύνουν οι πυρκαγιές, συχνές και καταστροφικές αλλά και τα τροχαία ατυχήματα. Και όλα αυτά σε ένα πληθυσμό που είχε ήδη αποδεκατιστεί καθώς ως το 1990 το τσακάλι ήταν επικηρυγμένο ως επιβλαβές είδος και δεκάδες ζώα θανατώνονταν κάθε χρόνο.

Τα τελευταία χρόνια έχει πάρει ανεξέλεγκτες και επικίνδυνες διαστάσεις η χρήση δηλητηριασμένων δολωμάτων που εκτός από το τσακάλι, θέτει σε κίνδυνο και πολλά άλλα μοναδικά είδη της ελληνικής υπαίθρου, όπως σπάνια αρπακτικά πουλιά και γύπες, το λύκο και την αρκούδα. Καθώς μικρές ομάδες ή οικογένειες τσακαλιών απομονώνονται, γίνονται όλο και πιο τρωτές στις ανθρώπινες και φυσικές πιέσεις. Ας θυμηθούμε άλλωστε ότι η Ελλάδα είναι μια ορεινή χώρα με πολλούς φυσικούς φραγμούς για το τσακάλι. Αν δεν ληφθούν επαρκή μέτρα προστασίας, το μοναδικό αυτό είδος θα αντιμετωπίσει άμεσα κίνδυνο εξαφάνισης στην Ελλάδα.

Η ζωή που προστατεύουμε

Ένα κουτάβι στην αγκαλιά του Γιώργου Γιαννάτου, συνεργάτη μας στο πρόγραμμα καταγραφής του πληθυσμού του τσακαλιού κατά την περίοδο 2000-2002.

© Γ. Γιαννάτος / WWF Ελλάς

Την περίοδο 2000-2002, το WWF Ελλάς πραγµατοποίησε πανελλαδική καταγραφή των πληθυσµών του τσακαλιού, η οποία ολοκληρώθηκε µε την εκπόνηση Σχεδίου Δράσης για τη διατήρηση του είδους το 2004. Το 2008-2009 µετά τις εκτεταµένες, καταστροφικές πυρκαγιές των προηγούµενων ετών, το WWF Ελλάς µαζί µε την Καλλιστώ υλοποίησαν πρόγραµµα καταγραφής και καταµέτρησης του πληθυσµού του είδους σε Πελοπόννησο και Χαλκιδική, µε στόχο την αποτελεσµατικότερη προστασία και διατήρηση του τσακαλιού στην Ελλάδα.

Το 2010 συνεχίσαμε την έρευνά μας στην περιοχή του Έβρου, ενώ το 2013 επιβεβαιώσαμε την απρόσμενη παρουσία λίγων και απομονωμένων τσακαλιών στους υγρότοπους του Σχοινιά και της Βραυρώνας στην Αττική. Το WWF Ελλάς διατηρεί επίσης βάση δεδομένων με καταγραφές παρουσίας του τσακαλιού αξιοποιώντας πληροφορίες των ερευνητών του ή και υποστηρικτών της οργάνωσης.

Αν και το τσακάλι δεν προστατεύεται ρητά από την εθνική νομοθεσία είναι είδος για το οποίο απαιτείται η λήψη διαχειριστικών μέτρων καθώς συμπεριλαμβάνεται στο Παράρτημα V της Οδηγίας των Οικότοπων. Το WWF Ελλάς συμμετέχει στη διατύπωση δράσεων πολιτικής για την προστασία του είδους, στο πλαίσιο των δράσεων μας για την προστασία των δασών και για τις προστατευόμενες περιοχές.

Διάβασε περισσότερα στοιχεία για το τσακάλι.