Παρά τον αδιαμφισβήτητο πλούτο σε συγκριτικά πλεονεκτήματα και φυσικούς πόρους, η Ελλάδα χαρακτηρίζεται από ένα κενό σε καινοτομία και πλαίσια εκκόλαψης νέων ιδεών. Ξεκινώντας πάντα από το κεντρικό πολιτικό επίπεδο και διατρέχοντας τις πολυδαίδαλες δομές της δημόσιας διοίκησης και του πλαισίου κινήτρων και επιδοτήσεων, μέχρι το ίδιο το εκπαιδευτικό σύστημα, εύκολα προκύπτει η διαπίστωση ότι ως κεντρική προοπτική προκρίνεται η στασιμότητα και ο μηρυκασμός παλιών ιδεών σε νέο περίβλημα.

Η πρόταση του WWF Ελλάς για τη ζωντανή και βιώσιμη οικονομία στην Ελλάδα στοχεύει ακριβώς στην απαραίτητη συνολική μεταρρύθμιση που θα δώσει την αναπτυξιακή σκυτάλη στις νέες ιδέες με θετικό περιβαλλοντικό πρόσημο που μπορούν να τονώσουν σημαντικά την πραγματική οικονομία.
Το κεφάλαιο αυτό επιδιώκει να συμβάλει ώστε να καλυφθεί το κενό στην πράσινη καινοτομία. Στη συνέχεια, περιγράφεται το πλαίσιο για την ανάπτυξη νέας πράσινης επιχειρηματικότητας στους τομείς της ενέργειας, του τουρισμού, της βιομηχανίας και της πρωτογενούς παραγωγής σε προστατευόμενες περιοχές.

«Κοινή πράσινη ενέργεια» - κοινοπρακτικά σχήματα ΑΠΕ

Η ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας μέσα από κοινοπρακτικά σχήματα, δηλαδή με συνιδιοκτησία από τα μέλη μιας κοινότητας ή τους κατοίκους μιας περιοχής μπορεί να αποφέρει απτά και σημαντικά οφέλη τόσο περιβαλλοντικά, δεδομένης της ανάγκης για ηλεκτροπαραγωγή μηδενικών εκπομπών, όσο και κοινωνικά και οικονομικά.
το σημερινό πλαίσιο ανάπτυξης των ΑΠΕ είναι μάλλον αποθαρρυντικό για τις περισσότερες επιχειρηματικές πρωτοβουλίες ανάπτυξης των ΑΠΕ, πόσο δε μάλλον για σχήματα που δεν έχουν την απαραίτητη κεφαλαιακή υποστήριξη*, όπως τα κοινοπρακτικά.
Από τη σχετική ευρωπαϊκή εμπειρία προκύπτει ότι τα έσοδα από κοινοπρακτικά σχήματα ΑΠΕ μπορούν να κατευθυνθούν προς:

• την αποπληρωμή δανείων και λοιπών χρεών,
• τη συντήρηση και αντικατάσταση του εξοπλισμού (π.χ αντικατάσταση ανεμογεννητριών),
• την κάλυψη λειτουργικών δαπανών και την ενίσχυση της απασχόλησης σε τοπικό επίπεδο,
• τη χρηματοδότηση νέων έργων ΑΠΕ,
• τον διαμοιρασμό μερισμάτων στους μετόχους (σε περίπτωση που υπάρχουν),
• την ενίσχυση έργων κοινής ωφέλειας για την τοπική κοινωνία, όπως παρεμβάσεις ενεργειακής εξοικονόμησης.
• την ίδρυση ταμείου ή άλλου επενδυτικού σχήματος για τη χρηματοδότηση πράσινων και κοινωφελών έργων στην κοινότητα.

«Ανακυκλωμένα» τουριστικά χωριά

Δεκάδες εγκαταλελειμμένα χωριά βρίσκονται διάσπαρτα σε ολόκληρη την Ελλάδα, κατά κανόνα σε περιοχές αξιοσημείωτης τοπιακής και ιστορικής αξίας. Άλλοι σε ορεινές περιοχές και άλλοι σε νησιά, αυτοί οι σιωπηλοί οικισμοί μπορούν να αναστηλωθούν, πάντα με όσο το δυνατόν μεγαλύτερη πιστότητα στην ιστορική τους μορφή και με βιοκλιματικές μεθόδους, και να αποκτήσουν ζωή μέσα από τουριστικές χρήσεις.

Η τουριστική αξιοποίηση εγκαταλειμμένων οικισμών,

• αποτελεί πράσινη επένδυση χαμηλού οικολογικού αποτυπώματος, καθώς αξιοποιείται υφιστάμενο κτιριακό απόθεμα,
• αξιοποιεί το τουριστικό δυναμικό πληθυσμιακά ερημωμένων περιοχών, όπως ο Γράμμος, περιοχές της Κρήτης και πολλά κυκλαδονήσια που συχνά γειτνιάζουν με περιοχές μεγάλης οικολογικής αξίας,
• ζωντανεύει την ιστορική μνήμη, που αποτελεί πόλο έλξης για την Ελλάδα και ισχυρό συγκριτικό πλεονέκτημα έναντι άλλων προορισμών, και τη συνδυάζει με την οικολογική δόμηση, δημιουργώντας ένα πράσινο προϊόν που προσελκύει ποιοτικό τουρισμό,
• μπορεί να διαμορφωθεί ως δίκτυο «ανακυκλωμένων τουριστικών χωριών», με αφηγηματική διασύνδεση και κοινό προγραμματισμό επικοινωνιακής προώθησης.

Το ζωντάνεμα έρημων χωριών πρέπει να αποτελέσει κορυφαία προτεραιότητα για την τουριστική πολιτική της χώρας. Απαραίτητες προϋποθέσεις είναι η απογραφή τους και καταγραφή της κατάστασης διατήρησής τους και τού ιδιοκτησιακού καθεστώτος, η θεσμοθέτηση απλοποιημένης διαδικασίας ενοικιάσεων ή απαλλοτριώσεων με τιμές που ανταποκρίνονται στην πραγματική τους αξία, η ενσωμάτωσή τους στον χωροταξικό σχεδιασμό, η κατά προτεραιότητα ενίσχυση των σχεδίων αναστήλωσης τους και η μεταξύ τους διασύνδεση.

«Δίκτυα γης» - προϊόντα προστατευόμενων περιοχών

Οι προστατευόμενες περιοχές, διαφόρων διαβαθμίσεων προστασίας,  καλύπτουν σχεδόν το 35% της ελληνικής επικράτειας και αποτελούν πυρήνες φυσικού πλούτου. Η αναγνώριση και πιστοποίηση των γεωργικών τους προϊόντων ως «προϊόντα προστατευόμενης περιοχής», τα οποία θα παράγονται με μεθόδους που συμβάλλουν στη διατήρηση των οικολογικών αξιών του κάθε τόπου, θα μπορούσε να αποφέρει σημαντικές ωφέλειες τόσο στο φυσικό περιβάλλον όσο και στον τοπικό πληθυσμό, ιδιαίτερα σε μια εποχή αυξανόμενης ανησυχίας του καταναλωτή σε θέματα περιβάλλοντος και ασφάλειας τροφίμων.
Τα προϊόντα αυτά θα παράγονται με φιλικό προς το περιβάλλον τρόπο και με διαδικασίες διασφάλισης της ιχνηλασιμότητας προέλευσής τους από τη συγκεκριμένη προστατευόμενη περιοχή.
Οι τομείς πιθανής δραστηριοποίησης ενός δικτύου γης είναι οι εξής:

• Υποστήριξη παραγωγών: Τεχνική υποστήριξη προς τους παραγωγούς για την επίτευξη της εφαρμογής των προτύπων οικολογικής συμμόρφωσης και ποιότητας.
• Πιστοποίηση: Πιστοποίηση της προέλευσης και της συμμόρφωσης προς συγκεκριμένο πρότυπο οικολογικής συμμόρφωσης και παραγωγής χωρίς τη χρήση γενετικά τροποποιημένου υλικού, υγιεινής και ασφάλειας. Για τα βιολογικά προϊόντα, η πιστοποίηση θα περιορίζεται στην προέλευση.
• Προώθηση και διάθεση: Οργάνωση δικτύου προώθησης και διάθεσης των προϊόντων στην αγορά, βάσει σύγχρονων μεθόδων marketing και logistics. Βασικές πηγές πιθανής χρηματοδότησης είναι η ένταξη σε πρόγραμμα ενισχύσεων, η μετοχοποίηση και η δανειοδότηση.

*Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Κεντρικό κείμενο θέσης του WWF Ελλάς. (Ιανουάριος 2013). WWF Ελλάς.