© Adam Oswell / WWF-Canon
Με σημείο εκκίνησης τη μη αποτύπωση της περιβαλλοντικής διάστασης στους μακροοικονομικούς δείκτες, το φυσικό κεφάλαιο παραμένει η εν πολλοίς «αόρατη» βάση της οικονομίας. Αντίστοιχα σημαντική είναι η απουσία του φυσικού κεφαλαίου από τη φορολογική πολιτική, πάντα με στόχο την ολοκληρωμένη οικονομική απόδοση της αρχής «ο ρυπαίνων πληρώνει» και με κατεύθυνση τη συνολική φορολογική μεταρρύθμιση με μετατόπιση του βάρους από την εργασία και το παραγωγικό-επενδυτικό κεφάλαιο, στη χρήση των φυσικών πόρων και την περιβαλλοντική ρύπανση.
Οι απαραίτητες παρεμβάσεις αφορούν:
- τους μακροοικονομικούς δείκτες
- τη φορολογία
- τον επενδυτικό νόμο
- τη νέα προγραμματική περίοδο για την Πολιτική της Συνοχής 2014-2020.
Μακροοικονομικοί δείκτες
Οι συμβατικοί οικονομικοί δείκτες είναι ελλιπείς και πλέον παρωχημένοι, σε σχέση με τις τεράστιες κοινωνικές και περιβαλλοντικές προκλήσεις που τα σύγχρονα κοινωνικοοικονομικά συστήματα έχουν πυροδοτήσει και ήδη καλούνται επιτακτικά να αντιμετωπίσουν.
Η διαμόρφωση δεικτών για μια οικολογικά βιώσιμη ή «πράσινη» οικονομία δεν είναι ούτε ακαδημαϊκή άσκηση ούτε κάποιος μακρόπνοος, ασαφής οραματικός στόχος. Τόσο η Ευρωπαϊκή Ένωση, όσο και άλλοι διεθνείς οργανισμοί, έχουν επεξεργαστεί και ήδη παρακολουθούν δείκτες πράσινης μετάβασης της οικονομίας.
Δείκτες ζωντανής οικονομίας
Δείκτες οικολογικής μετάβασης της οικονομίας που θα μπορούσαν σε πρώτη φάση να τεθούν σε εφαρμογή είναι οι εξής:
- Περιβαλλοντικοί φόροι ως προς το σύνολο των φόρων και ως προς το σύνολο των εργοδοτικών εισφορών.
- Ύψος φορολογίας στη χρήση των φυσικών πόρων και στη ρύπανση.
- Απορρόφηση κοινοτικών πόρων και κατεύθυνσή τους σε περιβαλλοντικές επενδύσεις.
- Έσοδα από φόρους άνθρακα και εύρος της συγκεκριμένης φορολογικής βάσης (κλάδοι, αριθμός επιχειρήσεων, κλπ).
- Κύκλος εργασιών του κλάδου ανακύκλωσης απορριμμάτων – διαχείρισης αποβλήτων ως προς το σύνολο του ΑΕΠ.
- Περιβαλλοντική παραβατικότητα – ποσότητα και είδος περιβαλλοντικών παραβάσεων και σχετικά πρόστιμα.
- Κατά κεφαλήν κατανάλωση πρώτων υλών και συνολικά ως προς το ΑΕΠ.
- Κατά κεφαλήν απορριπτόμενος όγκος απορριμμάτων.
- Συνολική και κατά κεφαλήν άντληση υπόγειων και επίγειων υδάτων ανά κλάδο δραστηριότητας (π.χ. πρωτογενής, βιομηχανία κλπ).
- Έκταση βιολογικών καλλιεργειών ως προς το σύνολο των καλλιεργούμενων εκτάσεων.
- Ύψος επενδύσεων σε έργα προστασίας της βιοποικιλότητας.
- Εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και κατανάλωση ενέργειας ανά μονάδα ΑΕΠ.
- Ποσοστό πράσινων θέσεων εργασίας ως προς το σύνολο των απασχολούμενων και ρυθμός μεταβολής.
© Chris Martin BAHR / WWF-Canon
Φορολογικό σύστημα
Οι στόχοι μιας ολοκληρωμένης φορολογικής μεταρρύθμισης με ισχυρό περιβαλλοντικό προσανατολισμό δεν είναι μόνο δημοσιονομικοί, αλλά επίσης οικολογικοί και κοινωνικοί. Κατ’ αρχήν, η απαραίτητη μεταρρύθμιση συνδυάζει την αύξηση της φορολόγησης της χρήσης και κατανάλωσης ενέργειας και φυσικών πόρων, καθώς και της περιβαλλοντικής ρύπανσης, με την αναδιανομή του φορολογικού βάρους μέσα από την ελάφρυνση της εργασίας και του επενδυτικού κεφαλαίου, που πρέπει να ενισχυθούν για την επανεκκίνηση της οικονομίας και τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.
Φορολογικό σύστημα για ζωντανή οικονομία
Δείκτες οικολογικής μετάβασης της οικονομίας που πρέπει να τεθούν σε εφαρμογή είναι οι εξής:
- Περιβαλλοντικοί φόροι ως προς το σύνολο των φόρων και των εργοδοτικών εισφορών.
- Ύψος φορολογίας στη χρήση των φυσικών πόρων και στη ρύπανση.
- Απορρόφηση κοινοτικών πόρων και κατεύθυνσή τους σε περιβαλλοντικές επενδύσεις.
- Έσοδα από φόρους άνθρακα και εύρος της συγκεκριμένης φορολογικής.
- Κύκλος εργασιών του κλάδου ανακύκλωσης απορριμμάτων – διαχείρισης αποβλήτων ως προς το σύνολο του ΑΕΠ.
- Περιβαλλοντική παραβατικότητα – περιβαλλοντικές παραβάσεις και πρόστιμα.
- Κατά κεφαλήν κατανάλωση πρώτων υλών και συνολικά ως προς το ΑΕΠ.
- Κατά κεφαλήν απορριπτόμενος όγκος απορριμμάτων.
- Συνολική και κατά κεφαλήν άντληση υπόγειων και επίγειων υδάτων ανά κλάδο δραστηριότητας.
- Έκταση βιολογικών καλλιεργειών ως προς το σύνολο των καλλιεργούμενων εκτάσεων.
- Ύψος επενδύσεων σε έργα προστασίας της βιοποικιλότητας.
- Εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και κατανάλωση ενέργειας ανά μονάδα ΑΕΠ.
- Ποσοστό πράσινων θέσεων εργασίας ως προς το σύνολο των απασχολούμενων και ρυθμός μεταβολής.
Επενδυτική πολιτική
Με άρμα τους επενδυτικούς ή/και αναπτυξιακούς νόμους, η Ελλάδα επί δεκαετίες ενίσχυε οικονομικά σχεδόν κάθε μορφής επιχειρηματικότητα, με ανύπαρκτα, ελλιπή και γενικώς αμφισβητήσιμα κριτήρια οικονομικής βιωσιμότητας, ανταγωνιστικότητας και καινοτομίας, αδύναμους μηχανισμούς ελέγχου και δίχως καμία περιβαλλοντική πρόνοια.
Με όραμα μια ουσιαστικά βιώσιμη και ανταγωνιστική αναπτυξιακή πολιτική και πάντα στο πλαίσιο μιας ευρύτερης μεταρρύθμισης που θα αντιμετωπίσει τα κακώς κείμενα σε όλους τους σχετικούς τομείς, η παροχή κρατικής αναπτυξιακής ενίσχυσης προς επιχειρήσεις πρέπει να κάνει «πράσινη στροφή», με τα εξής χαρακτηριστικά.
Επενδυτική πολιτική με μέλλον
Στρατηγικοί στόχοι:
- Ισόρροπη ανάπτυξη, με καταμερισμό των επιλέξιμων για ενίσχυση επιχειρηματικών σχεδίων στις περιφέρειες που συγκεντρώνουν τα ανάλογα συγκριτικά πλεονεκτήματα και διαθέτουν τους απαραίτητους φυσικούς πόρους,
- Αύξηση της απασχόλησης, με έμφαση στις «πράσινες» θέσεις εργασίας,
- Βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας,
- Προώθηση της καινοτομίας σε τομείς ποιότητας και χαμηλού οικολογικού αποτυπώματος,
- Οικονομική και εμπορική απεξάρτηση των κλάδων της πραγματικής οικονομίας από τις ενισχύσεις.
Ορισμός κλάδων προτεραιότητας: Ως βασικό μέσο προσέλκυσης επενδύσεων, οι επενδυτικοί νόμοι πρέπει να στραφούν προς την ενίσχυση εκείνων των σχεδίων που τονώνουν την επιχειρηματικότητα σε κλάδους χαμηλού οικολογικού αποτυπώματος, εμπορικούς, εξωστρεφείς και καινοτόμους, δηλαδή βιώσιμους.
