Τα ελληνικά πελάγη έχουν το προνόμιο να φιλοξενούν τέσσερα είδη δελφινιών. Το ζωνοδέλφινο (Stenella coeruleoalba), το ρινοδέλφινο (Tursiops truncatus), το σταχτοδέλφινο (Grampus griseus) και το κοινό δελφίνι (Delphinus delphis). Όλα τα δελφίνια έχουν ένα σύστημα ηχοεντοπισμού με τη βοήθεια του οποίου προσανατολίζονται, εντοπίζουν την τροφή τους και επικοινωνούν μεταξύ τους. Μια επικοινωνία με κώδικες που δεν θα μπορούσε εύκολα να φανταστεί κανείς για ένα θαλάσσιο θηλαστικό.

Δυστυχώς όμως, παρότι είναι τόσο αξιαγάπητα, ο άνθρωπος παραμένει ο μοναδικός φυσικός τους εχθρός. Πετρελαϊκή ρύπανση, μόλυνση από τη συσσώρευση τεχνητών χημικών ενώσεων στους ιστούς τους, όχληση, κλιματική αλλαγή, ηχορύπανση, παρενόχληση από σκάφη αναψυχής, στρατιωτικές ασκήσεις και έρευνες για υδρογονάνθρακες απειλούν όλα τα είδη δελφινιών αλλά και τα υπόλοιπα θαλάσσια θηλαστικά.

Μπορούμε να μάθουμε να ζούμε μαζί και να μοιραζόμαστε το ίδιο σπίτι; Ας το ανακαλύψουμε!

Η ζωή του ζωνοδέλφινου

Το ξέρατε ότι στον Κορινθιακό ζει το μικρότερο είδος ζωνοδέλφινου στον κόσμο;

Το ζωνοδέλφινο δεν είναι μόνο το μικρότερο στην «οικογένειά» του. Είναι επίσης αυτό που συναντάμε πιο συχνά στα ελληνικά νερά. Με γκρι χρώμα, πήρε το όνομά του από τη μαύρη γραμμή (ζώνη) που ξεκινάει από το μάτι και κατευθύνεται προς την κοιλιά του. Με μέσο μήκος 1,65 μέτρα είναι μικρότερο από τα υπόλοιπα δελφίνια.  Ζει σχεδόν σε όλες τις περιοχές της χώρας, σε μεγάλο βάθος αλλά κοντά στις ακτές. Ένας απομονωμένος πληθυσμός ζει στον κλειστό Κορινθιακό κόλπο.

Δεινός κολυμβητής, αναπτύσσει συνήθως ταχύτητες μέχρι τα 35 χλμ/ώρα, αν και στις βιασύνες του… μπορεί να φτάσει τα 60 χλμ/ώρα. Τρέφεται κυρίως με καλαμάρια αλλά και με αφρόψαρα όπως ο γαύρος. Ενηλικιώνεται στα 11 με 12 χρόνια του, ενώ επιλέγει τους θερμούς μήνες για να φέρει στη ζωή τους απογόνους του, περίπου κάθε 3 χρόνια. Το μέγιστο προσδόκιμο της ζωής του είναι τα 45 χρόνια. Αυτά τα χαρακτηριστικά σίγουρα δεν προδιαθέτουν κάποιον για ένα είδος το οποίο απειλείται. Παρόλα αυτά, το ζωνοδέλφινο θεωρείται είδος «Τρωτό», σύμφωνα με το Κόκκινο Βιβλίο των Απειλούμενων Ειδών Ζώων της Ελλάδας (Αθήνα, 2009).

Κορινθιακός: μια μοναδική περίπτωση
Στον Κορινθιακό παρατηρούνται δύο παγκοσμίως μοναδικά φαινόμενα σε σχέση με τα είδη δελφινιών που διαβιούν σε αυτόν:

1. Ο Κορινθιακός είναι πιθανότατα η μοναδική περιοχή στον κόσμο, όπου ένας πληθυσμός ζωνοδέλφινων ζει σε κλειστό κόλπο, απομονωμένος από άλλες πελαγικές περιοχές. Τα νερά του Κορινθιακού κόλπου φτάνουν μέχρι τα 930 μέτρα βάθος, με αποτέλεσμα τα ζωνοδέλφινα να είναι άφθονα χάρη στα μεγάλα και απότομα βάθη που δημιουργούν ένα κλειστό πελαγικό οικοσύστημα.
2. Στον Κορινθιακό συναντά κανείς τα ζωνοδέλφινα, αποκλειστικά σε μεικτές ομάδες με τα σταχτοδέλφινα και τα κοινά δελφίνια.

Η ζωή που απειλείται

Oι απειλές που αντιμετωπίζει είναι η ηθελημένη θανάτωση, η τυχαία παγίδευση κατά τις αλιευτικές δραστηριότητες και η μόλυνση από τεχνητές χημικές ενώσεις.

Η ζωή του ρινοδέλφινου

Ένας εξαιρετικός… ακροβάτης, με άλματα που φτάνουν μέχρι και τα 8 μέτρα, το ρινοδέλφινο (Tursiops truncatus) είναι το δεύτερο πιο κοινό δελφίνι που συναντάει κανείς στα ελληνικά νερά.

Ζει σε όλες τις παράκτιες περιοχές της χώρας ενώ είναι το μοναδικό είδος κητώδους που ζει στον Αμβρακικό κόλπο. Αναπτύσσει ταχύτητες άνω των 30 χλμ/ώρα παρότι σε μήκος ξεπερνάει τα τρία μέτρα. Για την τροφή του προτιμά ψάρια πολύ αγαπητά και στον άνθρωπο, όπως το μπαρμπούνι, η σαρδέλα και ο μπακαλιάρος, ενώ δεν αγνοεί και τα χταπόδια ή τις σουπιές. Το μέγιστο προσδόκιμο της ζωής του είναι τα 55 χρόνια και η ενηλικίωσή του έρχεται μεταξύ των 7 και 13 χρόνων.

Δυστυχώς, το ρινοδέλφινο θεωρείται επίσης «Τρωτό», σύμφωνα με το Κόκκινο Βιβλίο των Απειλούμενων Ειδών Ζώων της Ελλάδας (Αθήνα, 2009).

Η ζωή που απειλείται

Αντιμετωπίζει απειλές που σχετίζονται με την αλιεία (τυχαία παγίδευση κατά τις αλιευτικές δραστηριότητες, ηθελημένη θανάτωση) τη μείωση της διαθέσιμης τροφής και την υποβάθμιση του οικοσυστήματος.

Η ζωή του σταχτοδέλφινου

Το σταχτοδέλφινο (Grampus griseus) ξεχωρίζει από όλα τα δελφίνια αφού δεν έχει εμφανές ρύγχος και το σώμα του είναι γεμάτο… γρατζουνιές.

Είναι το μεγαλύτερο δελφίνι που ζει στις ελληνικές θάλασσες, με μήκος που μπορεί να φτάσει και τα 3,30 μέτρα στην Ελλάδα. Γεννιέται γκρι αλλά όσο μεγαλώνει, το σώμα του γεμίζει με τις χαρακτηριστικές άσπρες γρατζουνιές, προϊόν αψιμαχιών με άλλα δελφίνια του είδους του. Φτάνει τα 37 χλμ/ώρα και οι καταδύσεις του μπορεί να φτάσουν σε διάρκεια τα 30 λεπτά και τα 500 μέτρα σε βάθος. Τρέφεται κυρίως με καλαμάρια και περιστασιακά με ψάρια. Η διάρκεια κύησης είναι 13-14 μήνες, η ακριβής διάρκεια ζωής τους είναι άγνωστη αλλά ξεπερνά (πιθανόν κατά πολύ) τα 30 χρόνια. Σπανιότερο από τα υπόλοιπα, ζει κυρίως στο Μυρτώο πέλαγος, στη Χαλκιδική, στις Βόρειες Σποράδες, στη θάλασσα των Κυθήρων και στη νοτιοδυτική Κρήτη. Τα σταχτοδέλφινα της Μεσογείου δεν έρχονται σε επαφή με τα σταχτοδέλφινα του Δυτικού Ατλαντικού.

Δυστυχώς, το σταχτοδέλφινο θεωρείται «Κινδυνεύον», σύμφωνα με το Κόκκινο Βιβλίο των Απειλούμενων Ειδών Ζώων της Ελλάδας (Αθήνα, 2009).

Η ζωή που απειλείται

Απειλείται από την τυχαία παγίδευση κατά τις αλιευτικές δραστηριότητες, αλλά και την κατάποση στερεών απορριμμάτων.

Η ζωή του κοινού δελφινιού

Το κοινό δελφίνι (Delphinus delphis), δυστυχώς μόνο κοινό δεν είναι στις ελληνικές θάλασσες, καθώς κινδυνεύει με εξαφάνιση, σύμφωνα με το Κόκκινο Βιβλίο των Απειλούμενων Ειδών Ζώων της Ελλάδας (Αθήνα, 2009).  

Τα χρώματά του, μια σύνθεση από γκρι, μαύρο άσπρο και κίτρινο είναι ιδιαίτερα σύνθετα και διαφέρουν πολύ από των άλλων δελφινιών. Το μέσο μήκος του είναι 1,80 μέτρα και τρέφεται με ψάρια όπως ο γαύρος, η σαρδέλα και πιθανότατα και με καλαμάρια στον Κορινθιακό κόλπο.

Δε ξέρουμε ακριβώς πόσα κοινά δελφίνια κολυμπάνε στα ελληνικά νερά αλλά γνωρίζουμε ότι ο πληθυσμός του έχει υποστεί σοβαρή μείωση τα τελευταία 30 - 40 χρόνια. Υπό κανονικές συνθήκες, γεννάει ένα μικρό ανά 2-3 χρόνια και η κύηση διαρκεί 10 - 11 μήνες. Άγνωστη είναι η μέγιστη ηλικία των κοινών δελφινιών. Τα συναντάει κανείς σε περιοχές με βάθη έως 200 μέτρα και κοντά στην ακτή στο Βόρειο Ιόνιο Πέλαγος, στον Σαρωνικό και τον Κορινθιακό, στα Δωδεκάνησα, τον Βόρειο Ευβοϊκό και τον Παγασητικό, στις Κυκλάδες το Βορειοανατολικό Αιγαίο, τον Θερμαϊκό, ενώ η σημαντικότερη περιοχή για το είδος είναι το Θρακικό Πέλαγος. Στον Κορινθιακό κόλπο, συμβαίνει ένα παγκοσμίως μοναδικό φαινόμενο, αφού κοινά δελφίνια, ζωνοδέλφινα και σταχτοδέλφινα ζουν μόνιμα σε μεικτές κοινωνίες, κάτι που δεν συμβαίνει πουθενά αλλού στον κόσμο.

Η ζωή που απειλείται

Απειλείται από τη μείωση της διαθέσιμης τροφής, από τις αλιευτικές δραστηριότητες (ηθελημένη θανάτωση ή τυχαία παγίδευση), αλλά και τη μόλυνση από τεχνητές χημικές ενώσεις.

---

Το Ευρωπαϊκό πρόγραμμα «Θάλασσα: Μάθε, Δράσε, Προστάτεψε /Εκστρατεία Ενημέρωσης για τα θαλάσσια θηλαστικά στην Ελλάδα» υλοποιήθηκε από τη MOm/ Εταιρεία για τη Μελέτη και Προστασία της Μεσογειακής Φώκιας και το WWF Ελλάς σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Κητολογικών Ερευνών Πέλαγος και το Tethys Research Institute, με τη συνδρομή του χρηματοδοτικού εργαλείου LIFE της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, του Πράσινου Ταμείου και της Blue Planet Shipping SA.