Τρίτη, 26 Απριλίου 2016
Ο λύκος (Canis lupus) είναι το θηλαστικό με τη μεγαλύτερη κατανομή στον κόσμο μετά τον άνθρωπο. Στην Ευρώπη κυνηγήθηκε επίμονα για διάφορους λόγους (για τις ζημιές που προκαλούσε αλλά και από φόβο) κάτι που σε συνδυασμό με την αύξηση της ανθρώπινης παρουσίας είχε ως αποτέλεσμα να εξαφανιστεί σε πολλές περιοχές.
Αποτελεί προστατευόμενο είδος με βάση την κοινοτική οδηγία 92/43/ΕΟΚ (ή οδηγία για τους Οικότοπους), διεθνείς συμβάσεις αλλά και σε πολλές χώρες την εθνική νομοθεσία. Αυτή η αυξημένη νομική προστασία σε συνδυασμό με την αύξηση των φυτοφάγων θηλαστικών, την περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση των πολιτών, αλλά και τις φυσικές του δυνατότητες εξάπλωσης, βοήθησε ώστε τα τελευταία 20 χρόνια ο λύκος να ανακάμπτει σε όλη την Ευρώπη και να εμφανίζεται ξανά σε περιοχές από όπου είχε εξαφανιστεί για δεκαετίες. Το ίδιο συμβαίνει και στη χώρα μας όπου τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια τάση ανάκαμψης του λύκου ιδιαίτερα προς τη νότια Ελλάδα. Επομένως, η επανεμφάνιση του είδους είναι μια φυσική εξέλιξη της αύξησης του πληθυσμού του, της διασποράς του και της αναζήτησης-εύρεσης τροφής.
Η επανεμφάνιση του είδους σε μια περιοχή από όπου είχε εξαφανιστεί για χρόνια είναι από μόνο της ένα σημαντικό γεγονός που επανακαθορίζει τις ισορροπίες στην πανίδα και τη χλωρίδα, διαμορφώνοντας την οικολογική κατάσταση προς το καλύτερο. Πιο σύνθετα τροφικά πλέγματα είναι συνήθως ανθεκτικότερα ενώ η παρουσία ενός ανώτερου θηρευτή όπως ο λύκος βοηθάει στη ρύθμιση των πληθυσμών άλλων μικρότερων σαρκοφάγων ή φυτοφάγων ζώων και εντέλει στη λειτουργία, παραγωγικότητα και διατήρηση της ισορροπίας των οικοσυστημάτων.
Όπως είναι φυσιολογικό, η επανάκαμψη του λύκου δημιουργεί νέα δεδομένα σε περιοχές όπου για πολλά χρόνια ο λύκος εμφανίζονταν μόνο στις σελίδες των παραμυθιών. Η έλλειψη εξοικείωσης προκαλεί αρχικά ερωτήματα ακόμη και ανασφάλεια ή φόβο. Σκοπός μας είναι η αρμονική συνύπαρξη με όλα τα είδη πανίδας αλλά και η ενημέρωση και η τήρηση απλών κανόνων «συμπεριφοράς», ώστε να μπορούμε όλοι-ζώα και άνθρωποι- να απολαύσουμε τη φύση και να ασκήσουμε τις δραστηριότητες μας.
Ο λύκος, ως σαρκοφάγο ζώο, τρέφεται κυρίως με οπληφόρα – άγρια όπως το ελάφι, το ζαρκάδι ή με κτηνοτροφικά ζώα. Όταν δε βρίσκει άλλη τροφή θα επιτεθεί και μικρότερα ζώα, σκυλιά, ή ακόμα θα προσεγγίσει σκουπιδότοπους. Καθώς στην Ελλάδα ο πληθυσμός των περισσότερων άγριων οπληφόρων έχει μειωθεί σημαντικά η βασική πηγή τροφής είναι τα κτηνοτροφικά ζώα. Σε κάθε περίπτωση, ο λύκος θα προσπαθήσει να εξασφαλίσει την τροφή του με το λιγότερο δυνατό κόστος.
Η ελληνική ύπαιθρος είχε σχεδόν ξεχάσει την παρουσία του λύκου με αποτέλεσμα μέτρα πρόληψης επιθέσεων και φύλαξης των κοπαδιών ή άλλων ζώων να έχουν ατονήσει. Σε μια τέτοια στιγμή θα πρέπει αυτά τα μέτρα να ενεργοποιηθούν εκ νέου ώστε να μειωθούν οι ζημιές που μπορεί να προκαλέσει μία επίθεση λύκου κυρίως στην αγρο-κτηνοτροφική παραγωγή. Θα χρειαστούν τσοπανόσκυλα, καλύτεροι φράχτες στα μαντριά, προσεκτικότερη φύλαξη τη νύχτα ώστε να προστατεύονται τα ζώα, κοκ και τελικά και ένα λειτουργικό σύστημα αποζημιώσεων.
Η εξόντωση του λύκου με οποιοδήποτε μέσο είναι παράνομη και εντέλει άσκοπη. Ιδιαίτερα η χρήση δηλητηριασμένων δολωμάτων, που αποτελεί ένα συχνό μέσο θανάτωσης του λύκου, μπορεί να επιφέρει επιπλέον προβλήματα όπως η δηλητηρίαση άλλων ζώων. Χαρακτηριστική η περίπτωση δηλητηρίασης τσοπανόσκυλων, κυνηγόσκυλων κυρίως αλλά και λύκου και αλεπούς που διαπίστωσε η ομάδα του WWF ανίχνευσης δολωμάτων στη Θράκη, σε πολύ μικρή απόσταση από τη φωλιά του μοναδικού ζευγαριού ασπροπάρη της κοιλάδας του Κομψάτου και ένα από τα 5 εναπομείναντα ζευγάρια της Θράκης(http://www.wwf.gr/blog/1698-foles-stin-kardia-toy-kompsatoy).
Παράλληλα με τα μέτρα πρόληψης και φύλαξης, απαιτείται οργανωμένο σύστημα παρακολούθησης του λύκου και δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης κατοίκων και χρηστών των περιοχών όπου σταδιακά εξαπλώνεται ο λύκος.
Το θέμα των συγκρούσεων δεν αφορά μόνο την Ελλάδα, αλλά όλες τις χώρες όπου απαντά ο λύκος. Για να επιλυθούν οι συγκρούσεις αυτές η ΕΕ σύστησε τον Ιούνιο 2014 την «Ευρωπαϊκή Πλατφόρμα για την Συνύπαρξη Ανθρώπων και Μεγάλων Σαρκοφάγων» η οποία έχει ως αποστολή «να προωθεί τρόπους και μέσα που θα μειώνουν και όπου δυνατό θα δίνουν λύσεις, στις συγκρούσεις μεταξύ ανθρώπινων δραστηριοτήτων και την παρουσία μεγάλων σαρκοφάγων, μέσω της ανταλλαγής γνώσης και της ανοιχτής, εποικοδομητικής συνεργασίας βασισμένη στον αμοιβαίο σεβασμό». Στην πλατφόρμα αυτή συμμετέχει και το διεθνές WWF.
Παναγιώτα Μαραγκού (PhD)
Συντονίστρια δράσεων επιστημονικής τεκμηρίωσης
Βιβλιογραφία:
http://www.callisto.gr/lykos.php.
http://www.iucnredlist.org/details/3746/0
http://www.env.gov.bc.ca/bcparks/explore/misc/wolves/wolfsaf.html
http://westernwildlife.org/gray-wolf-outreach-project/
Wildlife comeback in Europe (https://rewildingeurope.com/wp-content/uploads/2013/11/Wildlife-Comeback-in-Europe-the-recovery-of-selected-mammal-and-bird-species.pdf)
Swedish Wildlife Damage Centre, http://www.slu.se/viltskadecenter