Παρασκευή, 30 Ιανουαρίου 2015

Χειμερινή αποστολή καταγραφής ορνιθοπανίδας στη Γυάρο

 

Συμμετέχοντες ερευνητές: Γιώργος Κατσαδωράκης, Andrea Bonetti, Χρήστος Παπαδάς

 

Είναι παραμονές Χριστουγέννων, έχουμε επιστρέψει στα ζεστά και στεγνά, οι νιτσεράδες στεγνώνουν στο βορειαδάκι αλλά οι αναμνήσεις είναι ακόμα νωπές και ψάχνουν σελίδες για να αποτυπωθούν. Αλλά ας ξεκινήσουμε από την αρχή.

 

Όταν προσπαθείς να θεσμοθετήσεις μια θαλάσσια προστατευόμενη περιοχή που θα προσεγγίζει το οικοσύστημα σφαιρικά δεν πρέπει να σου ξεφύγει καμία λεπτομέρεια. Έτσι λίγες μέρες πριν τελειώσει το 2014, η ομάδα πεδίου του WWF Ελλάς βρίσκεται στο αλιευτικό καταφύγιο της Ποσειδωνίας Σύρου να φορτώνει εξοπλισμό και προμήθειες στο ερευνητικό σκάφος «Γιούρα».

 

 

Προορισμός: νήσος Γυάρος.

 

Αποστολή: η χειμερινή καταγραφή της ορνιθοπανίδας νήσου Γυάρου στα πλαίσια του προγράμματος ΚΥΚΛΑΔΕΣ Life

 

Καιρός: αίθριος με τοπικές νεφώσεις και 2-3 τοπικά 5Bf

 

 

Η αποστολή ξεκινά το πρωί της 16^ης Δεκεμβρίου με μια γαλήνια θάλασσα. Το «Γιούρα» παρόλο το φορτίο που κουβαλά μοιάζει να πετά πάνω στο νερό και η πρωινή βαρκάδα είναι άκρως απολαυστική. Σύντομα βρισκόμαστε στη Γυάρο και ξεκινάμε την καταγραφή κάνοντας τον περίπλου του νησιού. Σε αυτή την αποστολή είναι μαζί μας ο δρ. Γιώργος Κατσαδωράκης, ειδικός στην έρευνα πεδίου με έμφαση στην ορνιθοπανίδα, ο οποίος κατευθύνει την αποστολή καθώς και ο Andrea Bonetti, φωτογράφος άγριας φύσης και ερευνητής του WWF Ελλάς, με πλούσια εμπειρία στην καταγραφή και παρατήρηση πουλιών. Σε λίγο πάνω στο κατάστρωμα του φουσκωτού, βρίσκονται κυάλια, gps, φωτογραφικές μηχανές, σημειωματάρια και βιβλία αναγνώρισης ορνιθοπανίδας. Ο Andrea με τον σούπερ τηλεφακό του, εστιάζει και φωτογραφίζει όσα δεν πιάνει το μάτι και τα κυάλια, ενώ ο Γιώργος διαρκώς καταμετρά και μας δείχνει πουλιά καθώς προχωράμε κατά μήκος της ακτογραμμής. Από τις πρώτες κιόλας στιγμές φαίνεται ότι οι μύχοι και οι μαυροπετρίτες, καλοκαιρινοί κάτοικοι του νησιού έχουν μεταναστεύσει, αλλά εντοπίζονται πολλά αρπακτικά τα οποία αιωρούνται στα θερμικά ρεύματα αναζητώντας τροφή.

 

 

Ο Δεκέμβρης ξεκίνησε βροχερά και γυρνώντας στα δυτικά της Γυάρου το θέαμα μας εντυπωσιάζει. Έχουν σχηματιστεί δεκάδες μικροί καταρράκτες που ξεκινούν λίγο κάτω από την κορυφή και κατεβάζουν το νερό μέχρι τις μικρές παραλίες ή τα απόκρημνα βράχια αφήνοντας τις στάλες σε ελεύθερη πτώση.

 

 

Το θέαμα μας έχει συνεπάρει και έχουμε αργήσει. Επιστρέφουμε στον όρμο των φυλακών και από εκεί ανηφορίζουμε στις γύρω κορφές για καταγραφή και παρατηρήσεις έως το σούρουπο.

 

Οι χειμωνιάτικες μέρες είναι μικρές και βρίσκεσαι πολλές ώρες εκτεθειμένος στο κρύο και την υγρασία του νησιού χωρίς να μπορείς να δουλέψεις, απλά περιμένεις να ξημερώσει. Ευτυχώς υπάρχει καλή παρέα και μια ζεστή φωτιά μαζί με σούπα για να συνοδέψει τη συζήτηση η οποία περιστρέφεται φυσικά γύρω από τις πρωινές καταγραφές, τα πουλιά αλλά και το όραμα που έχει το WWF Ελλάς για την προστατευόμενη περιοχή της Γυάρου.

 

 

Η μέρα ήταν πολύ δημιουργική, καταμετρήθηκαν σημαντικοί πληθυσμοί θαλασσοκοράκων (Phalacrocorax aristotelis) και ασημόγλαρων (Larus michahellis), ενώ έντονη έκαναν την παρουσία τους οι αετογερακίνες (Buteo rufinus) και τα γεράκια (Buteo buteo). Παράλληλα το βράδυ εμφανίζονται οι νυχτόβιοι κυνηγοί, κουκουβάγιες ( Athene noctua) και Τυτώ ( Tyto alba).

 

Η κούραση μας καταβάλει, τα ξύλα τελειώνουν και αναζητούμε καταφύγιο για τη νύχτα. Ένα παλιό κτίσμα κοντά στην παραλία, θα φιλοξενήσει τους δύο ερευνητές ενώ εγώ αποφασίζω να κοιμηθώ μέσα στο σκάφος για την ασφάλειά του. Φυσικά δεν είναι εκείνες οι όμορφες καλοκαιρινές βραδιές που χάζευα τον έναστρο ουρανό, οπότε χώνομαι γρήγορα στον υπνόσακο κάτω από την τέντα πλεύσης του σκάφους.

 

Θα ξυπνήσω αρκετές φορές μέσα στη νύχτα, από το άκουσμα της θάλασσας και του αέρα που φρεσκάρισε, για να ελέγξω τα σχοινιά που κρατάνε το σκάφος από το μισογκρεμισμένο μώλο.

 

Χαράζει πίσω από την Τήνο, αλλά τον ουρανό σκεπάζει βαριά συννεφιά. Ένα δυνατό τράνταγμα με πετάει από τη μια μεριά του σκάφους στην άλλη καθώς είμαι κουλουριασμένος στον υπνόσακό μου προσπαθώντας να ζεσταθώ. Ακολουθεί ο γνώριμος ήχος του κεραυνού. Το κύμα έχει δυναμώσει πολύ και η πρωινή μπόρα ξεσπά. Είναι η ώρα για ένα ζεστό καφέ με την υπόλοιπη ομάδα. Ευτυχώς η βροχή θα κοπάσει και είμαστε πάλι στο δρόμο της εξερεύνησης.

 

Σε προηγούμενες αποστολές είχαμε παρατηρήσει την ύπαρξη ενός ξερού ρέματος πίσω από τα ερειπωμένα κτίρια του νοσοκομείου στον όρμο των φυλακών. Μετά από τους καταρράκτες που είδαμε την προηγουμένη με προκαλεί η ιδέα της εξερεύνησης του συγκεκριμένου ρέματος, οπότε αποφασίζω να το ανέβω ανάποδα από τη φορά του. Είναι απίστευτη η ποσότητα νερού που κατεβαίνει για τα δεδομένα των Κυκλάδων. Φωτογραφίζω και βιντεοσκοπώ χωρίς να πιστεύω στα μάτια μου. Η Γυάρος των άκρων, το χειμώνα το νερό ξεχειλίζει από τον υδροφόρο ορίζοντα, τα πηγάδια έχουν πλημμυρίσει και το καλοκαίρι εντελώς άνυδρη… Τις σκέψεις σταματούν οι ψιχάλες που πέφτουν στο πρόσωπό μου. Γυρίζω και κοιτάζω πίσω μου τις κορφές προφήτης Ηλίας και Σκοτωμένος, τις οποίες έχει σκεπάσει ένα μαύρο σύννεφο. Στη αρχή πιστεύω ότι είναι περαστικές σταγόνες, αλλά όσο περνάει η ώρα δυναμώνει. Κατηφορίζω γρήγορα προς το σκάφος, το μυαλό μου είναι στους δύο συνεργάτες που βρίσκονται ψηλά στο βουνό, κοιτάζω το ρολόι και είναι 13.30 και το ραντεβού μας είναι στις 16.00, άρα λογικά βρίσκονται ψηλά ακόμα.

 

 

Πρώτη δουλειά μόλις φτάνω να μαζέψω ξύλα για να ανάψω φωτιά. Πράγματα που στην καθημερινότητα, μας φαίνονται απλά εδώ γίνονται πολυτέλειες. Ένα βρεγμένο φρύγανο θα πάρει εύκολα με το ένα χαρτάκι για προσάναμμα και μετά θα ακολουθήσουν τα υπόλοιπα βρεγμένα ξύλα που καίγονται αργά με μπόλικο καπνό και μικρές εκρήξεις από θύλακες νερού που έχουν μέσα τους.

 

Ο Andrea καταφθάνει λίγο πριν τις 16.00, βρεγμένος από την κορφή ως τα νύχια και προσπαθεί να ζεσταθεί ενώ περιγράφει βιαστικά τις πρώτες εντυπώσεις. Μέσα σε ελάχιστο χρόνο ο Andrea έχει καλύψει μια πολύ μεγάλη έκταση, αναρριχήθηκε στη δεύτερη ψηλότερη κορφή του νησιού και διέτρεξε το ανατολικό κομμάτι καταγράφοντας στο πέρασμά του αρκετά ζευγάρια αρπακτικών που φωλιάζουν στο νησί. Τελικά λίγο μετά τις 16.00 καταφθάνει στην πρόχειρη κατασκήνωσή μας και ο Γιώργος, ο οποίος κάλυψε το δυτικό τομέα του νησιού ανεβαίνοντας στην άλλη κορυφή και κατευθύνθηκε στην πίσω πλευρά του νησιού όπου βρήκε τον παλιό οικισμό, κάποιων ελάχιστων κατοίκων που κατοικούσαν το νησί προπολεμικά. Τον έχει εντυπωσιάσει η αρχιτεκτονική και η τεχνοτροπία αυτών των κτισμάτων που έγιναν με ελάχιστα εργαλεία και μόνο ανθρώπινα χέρια.

 

Το κύμα έχει ανέβει για τα καλά, το μετεωρολογικό έδινε 5Bf για σήμερα, αλλά η εικόνα που έχω μέσα από τα κυάλια καθώς κοιτάζω προς Σύρο είναι για πολύ περισσότερο. Με τη νύχτα να είναι μπροστά μας και τη θάλασσα να αγριεύει, αποφασίζουμε ότι είμαστε πιο ασφαλείς αν μείνουμε στη Γυάρο. Επόμενη κίνηση είναι να μαζέψουμε και άλλα ξύλα, μπας και μπορέσουμε να στεγνώσουμε.

 

 

Η βροχή θα συνεχίσει να έρχεται και να φεύγει, η φωτιά θα αποδειχτεί η καλύτερη συντροφιά και άλλη μια βραδιά θα περάσει με ιστορίες από περιπέτειες στο πεδίο. Η νύχτα θα αποδειχτεί ιδιαίτερη πρόκληση, αφού το φουσκωτό κλυδωνίζεται έντονα από το κύμα και είναι αδύνατο να σταθείς πόσο μάλλον να κοιμηθείς μέσα σε αυτό. Κοιτάζω τον ουρανό που κατά διαστήματα γεμίζει φως καθώς σκίζεται από τους κεραυνούς που πέφτουν. Νωρίς το ξημέρωμα οι αστραπές και τα σύννεφα θα παραμερίσουν και τα εκατομμύρια αστέρια θα πλημμυρίσουν και πάλι τον ουρανό.

 

Το πρωινό βρίσκει τη Γυάρο να λάμπει στολισμένη ασημιές δροσοσταλίδες. Η ομάδα απολαμβάνει τον ήλιο που βγαίνει καθώς εξοπλισμός και πλήρωμα επιβιβάζονται στο ερευνητικό σκάφος. Η τελευταία αποστολή του 2014 έχεις μόλις ολοκληρωθεί.

 

Η ομάδα του WWF Ελλάς και το ερευνητικό σκάφος Γιούρα, επιστρέφουν ασφαλείς στον ήσυχο όρμο της Ποσειδωνίας. Μας περιμένει πολύ δουλειά, θα πρέπει να αναλύσουμε τα δεδομένα, να ξεφορτώσουμε τις κάρτες μνήμης από τις μηχανές και να αποκαταστήσουμε το σκάφος. Όμως οι εμπειρίες που ζήσαμε δε θα ξεφορτωθούν από τη δική μας μνήμη, η Γυάρος και το οικοσύστημά της για άλλη μια φορά μας αποκάλυψε πτυχές που δεν είχαμε δει. Το παζλ της βιοποικιλότητας του νησιού συνεχίζεται…σε ένα οικοσύστημα γεμάτο ποικιλομορφία, επισκέπτες και μόνιμους κατοίκους που χρίζουν παρατήρησης και προστασίας.