Παρασκευή, 22 Αυγούστου 2014
Κοιτάζω το ρολόι, είναι 2.30 το πρωί,ξημερώματα 1ης Ιουλίου. Βρίσκομαι ξαπλωμένος στον πρυμνιό καναπέ του ερευνητικού φουσκωτού και τα μάτια δε χορταίνουν το ασύλληπτο θέαμα του έναστρου ουρανού. Ένας απίστευτος γαλαξίας απλώνεται από πάνω μαζί με την απόλυτη ησυχία που σκεπάζει τη Γυάρο. Ο παφλασμός του κύματος που σκάει στον καθρέφτη του σκάφους μαζί με το λίκνισμά του, φέρνουν τις τελευταίες σκέψεις στο μυαλό πριν σβήσει κάτω από το βάρος του Μορφέα.
Νυχτερινή παρατήρηση μύχων - Χ.Παπαδάς/WWF Ελλάς
Είναι το τέλος μιας μεγάλης μέρας και γυρίζοντας πίσω το φιλμ, βλέπω εικόνες και εμπειρίες που ζήσαμε. Το πρωινό μας βρίσκει στην Ερμούπολη να τρέχουμε για τις ετοιμασίες του σκάφους, σκοπός άλλη μια αποστολή, πιο σύνθετη αυτή τη φορά. Με την άφιξη του πρωινού πλοίου στη Σύρο, φτάνει μαζί και ένας εξαιρετικός συνεργάτης, ο δρ. Γ. Κατσαδωράκης ορνιθολόγος και για δεκαετίες συνεργάτης του WWF Ελλάς. Τις επόμενες μέρες θα είναι μαζί μας σε ένα ταξίδι εξερεύνησης της ορνιθοπανίδας της Γυάρου και συγκεκριμένα των θαλασσινών πουλιών.
Επιστροφή μύχων στο ηλιοβασίλεμα - Χ.Παπαδάς/WWF Ελλάς
Πληροφορίες θέλουν να αποικίζουν το νησί κάποια σπάνια θαλασσοπούλια και για το λόγο αυτό είμαστε σε συνεχή επικοινωνία με μια άλλη ομάδα ειδικών που παρεκκλίνουν της πορείας και των ερευνών τους για να ενωθούν μαζί μας σε μια κοινή αποστολή. Ο λόγος για την ομάδα της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας (E.O.E.) που με επικεφαλή της, τη Δανάη Πορτόλου κατευθύνονται από το Λαύριο για τη Γυάρο.
Ο καιρός δεν είναι καλός, βγαίνοντας από το λιμάνι της Ερμούπολης αντιμετωπίζουμε κύματα ύψους δύο και τριών μέτρων στην πλώρη μας. Η πορεία κόντρα στο κύμα (όρτσα στη ναυτική γλώσσα) είναι αρκετά δύσκολη και χρίζει ιδιαίτερων χειρισμών, αλλά αυτό το αναλαμβάνει η Ελίνα (καπετάνισσα του «Γιούρα») που ξέρει τα μονοπάτια ανάμεσα στο κύμα. Κοιταζόμαστε με το Γιώργο και αφού σιγουρεύομαι ότι δεν υπάρχει πρόβλημα τραβάμε για το βόρειο φάρο της Σύρου και μετά δυτικά για των κόλπο των φυλακών.
Αποβίβαση ερευνητή σε απόκρυμνη ακτή της Γυάρου - Χ.Παπαδάς / WWF Ελλάς
Φτάνοντας βρίσκουμε ήδη δεμένο το φουσκωτό της ορνιθολογικής και πλαγιοδετούμε, για τις ανάλογες συστάσεις και τις απαραίτητες συνεννοήσεις. Στο σκάφος επεμβαίνουν η Δανάη, ο Άγγελος και ο καπετάνιος του φουσκωτού Κώστας. Έμπειροι ορνιθολόγοι αλλά και θαλασσόλυκοι, κάθε χρόνο γυρίζουν το Αιγαίο, σκαρφαλώνουν βραχονησίδες και καταγράφουν τα θαλασσοπούλια και τη σημασία των νησίδων του Αιγαίου. Αυτές οι άγονες, κατάξερες λέμβοι του Αιγαίου, για αυτή την ομάδα αποτελούν τον Αμαζόνιο τους, και οι έρευνες που διενεργούν τα τελευταία χρόνια αποδεικνύουν πόσο σημαντικά κομμάτια του πάζλ της βιοποικιλότητας της Ελλάδας μπορεί να βρει κανείς σε μερικά διάσπαρτα βράχια στο μπλε του Αιγαίου.
Ορνιθολόγος της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας εν δράση Χ.Παπαδάς / WWF Ελλάς
Ερευνητής στο αφιλόξενο τοπίο της Γυάρου - Χ.Παπαδάς / WWF Ελλάς
Η μέρα κυλά γρήγορα και η προσμονή μας για το σούρουπο μεγαλώνει. Το ηλιοβασίλεμα μας βρίσκει πέντε ναυτικά μίλια μακριά από τη Γυάρο να κοιτάμε προς την Άνδρο. Μάτια και κυάλια έχουν επιστρατευτεί σε μια διαρκή αναζήτηση για τους σπάνιους Μύχους. Μικρά γρήγορα θαλασσοπούλια, πετούν βιαστικά πάνω από το νερό κάνοντας κινήσεις ακριβείας. Η ομάδα μας πιστεύει ότι στη Γυάρο υπάρχει μια μεγάλη αποικία, αλλά για να διαπιστωθεί αυτό πρέπει προηγουμένως να τα περιμένουμε να γυρίσουν από το πρωινό κυνήγι.
Οι μύχοι είναι μονογαμικά θαλασσοπούλια, δημιουργούν φωλιές σε βραχονησίδες μεταξύ χώματος και βράχου σε μια προσπάθεια να κερδίσουν όσο περισσότερη δροσιά μπορούν σε έναν τόπο που κατά τη διάρκεια της ημέρας έχει πολύ υψηλές θερμοκρασίες, κάτι που το βιώσαμε, όταν σκαρφαλώσαμε στις πλαγιές προσπαθώντας να εντοπίσουμε φωλιές και νεοσσούς.
Ξαφνικά μέσα από τα πορτοκαλιά χρώματα ενός ήλιου που μόλις χάθηκε στο πέλαγος, αρχίζουν να έρχονται κατά δεκάδες πουλιά που περνούν ξυστά πάνω από το φουσκωτό. Στη φάση αυτή κινούνται σε κοντινή απόσταση από τα νησιά που έχουν τις αποικίες, προσγειώνονται στην επιφάνεια του νερού και κολυμπούν ομαδικά δημιουργώντας σχεδίες (rafts). Σε αυτό το σχηματισμό θα παραμείνουν για να δουν το φεγγάρι και μόνο αφού δύσει, θα ξεκινήσουν να καλούν το ζευγάρι τους που είναι στη στεριά. Το ένα από τα δύο πουλιά μένει μέσα στη φωλιά για να φυλάξει τους νεοσσούς, ενώ το άλλο ψαρεύει όλη μέρα σε μεγάλες αποστάσεις. Όταν επιστρέψει και προσγειωθεί στη σχεδία ο μόνος τρόπος για να βρει τη φωλιά του είναι τα απανωτά καλέσματα με το ζευγάρι του. Με τον τρόπο αυτό εντοπίζει τη φωλιά του και στο τέλος απογειώνεται για να προσγειωθεί με ακρίβεια μπροστά σε αυτή. Ο μύχος εξαιτίας του σχηματισμού των ποδιών του δεν μπορεί να περπατήσει εύκολα στο τραχύ έδαφος των νησιών, οπότε πρέπει να βρίσκει ακριβώς τη φωλιά του και να φτάνει εκεί πετώντας, όσο πιο κοντά μπορεί.
Ορνιθολόγος εξετάζει το εσωτερικό φωλιάς μύχων με ενδοσκόπιο - Χ.Παπαδάς / WWF Ελλάς
Σε αυτή τη φάση η ομάδα έχει χωριστεί, δύο μέλη έχουν αφεθεί πάνω στο νησί με τηλεσκόπια για να μπορέσουν να εντοπίσουν τις σχεδίες και να καταγράψουν τον αριθμό των πουλιών ενώ τα δύο φουσκωτά κινούνται περιμετρικά προσπαθώντας να εντοπίσουν από πού έρχονται τα πουλιά και μέσω VHF να ενημερώσουν τη χερσαία ομάδα για τις κατευθύνσεις που πρέπει να παρακολουθούν. Οι σχεδίες αποτελούν το καλύτερο σημείο για να καταγραφεί ο αριθμός των πουλιών μια αποικίας και για το λόγο αυτό οι ορνιθολόγοι θεωρούν τόσο σημαντική αυτή την ώρα.
Έχει νυχτώσει για τα καλά, το φεγγάρι δύει και αρχίζουν τα καλέσματα. Η απόκοσμη φωνή του μύχου σε κάνει να ανατριχιάζεις. Μέσα στην ήσυχη νύχτα ο Γιώργος, που έχει μείνει επάνω στο νησί για να ηχογραφήσει τις φωνές και να παρατηρήσει από κοντά τις συμπεριφορές, ακούγεται να λέει μέσα από τον ασύρματο: « Αυτές είναι οι σειρήνες που περιγράφονται στα ομηρικά έπη, αυτά τα πουλιά είναι που άκουγαν και οι αρχαίοι και σκιάζονταν τις νύχτες χωρίς φεγγάρι. Ανατριχιαστικά απόκοσμα καλέσματα… έρχονται από παντού πλέον»
Είναι περασμένες δώδεκα, έχουμε σβήσει τη μηχανή σε μικρή απόσταση από τα βράχια και απλά αφήνουμε το σκάφος να παρασύρεται. Ακούω τα καλέσματα των μύχων, τώρα κατακλύζουν το χώρο, εναλλάξ με το βουβό ήχο από το αντιμάμαλο κύμα που σκάει στα βράχια. Κοιτάζω το στερέωμα, σπάνια βλέπεις τόσα αστέρια. Η φωτορύπανση των πόλεων έχει στερήσει από τα μάτια μας αυτό το υπέροχο θέαμα, που σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, ο Γαλαξίας σχηματίστηκε από την Ήρα, η οποία έχυσε γάλα στον ουρανό, όταν ανακάλυψε πως ο Δίας την ξεγέλασε και τάιζε τον νεαρό Ηρακλή.. Σε κάποια άλλη εκδοχή, ο Ερμής έβαλε στα κρυφά τον Ηρακλή στον Όλυμπο για να τραφεί από τα στήθη της Ήρας που κοιμόταν. Ο Ηρακλής δάγκωσε τη θηλή της Ήρας και το γάλα της εκτινάχθηκε στους ουρανούς σχηματίζοντας τον Γαλαξία.
Τις σκέψεις διακόπτει η φωνή του Γιώργου που μας καλεί από τον ασύρματο, να τον πάρουμε από τα βράχια. Κοιτάζω το ρολόι, είναι περασμένες δύο, κινούμαστε αργά και προσεκτικά, το σκοτάδι είναι πυκνό, η στεριά δεν φαίνεται, μονάχα ο δυνατός προβολέας κόβει τη νύχτα και ανοίγει δρόμο ανάμεσα στα βράχια. Μια λεπτή φιγούρα διακρίνεται πάνω σε ένα βράχο και μας υποδεικνύει το σημείο που πρέπει να προσεγγίσουμε.
Λίγα λεπτά αργότερα δύο μαύρες σιλουέτες τρέχουν ξυστά δίπλα στην ακτογραμμή της Γυάρου αφήνοντας αφρισμένα ίχνη ξωπίσω τους. Τα δύο φουσκωτά (Γιούρα του WWF και Κίναρος της ΕΟΕ) επιστρέφουν προς τον κόλπο των φυλακών όπου είναι η βάση της ομάδας.
Μια μεγάλη μέρα τελειώνει λίγες ώρες πριν ξεκινήσει η επόμενη. Ασφαλίζουμε τα φουσκωτά στο μικρό προβλήτα και γρήγορα χωνόμαστε στους υπνόσακους αναζητώντας λίγη σωματική ξεκούραση.
«Οι δυο μέρες κάτω από τα αστέρια» αποτελούν την πρώτη κοινή αποστολή της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας και του WWF Ελλάς. Η αποστολή κράτησε τρεις ημέρες και κατά τη διάρκεια των δύο βραδιών γίνονταν νυχτερινές παρατηρήσεις από το σούρουπο έως το ξημέρωμα, ενώ κατά τη διάρκεια της μέρας οι ερευνητές εντόπιζαν φωλιές μύχων πάνω στις απόκρημνες πλαγιές της Γυάρου. Με την κοινή αυτή προσπάθεια, εγκαινιάζεται μια νέα συνεργασία με επίκεντρο τη Γυάρο που θα συνεχιστεί τα επόμενα χρόνια, αφού όπως φαίνεται το συγκεκριμένο νησί θα συνεχίσει να μας εκπλήσσει με τους σπάνιους κατοίκους του. Κατά τη διάρκεια της αποστολής εντοπίστηκαν και καταγράφηκαν σημαντικά στοιχεία σε σχέση με τα θαλασσοπούλια.
Ζευγάρι καλικατσού (Phalacrocorax aristotelis) πετάει κοντά στην ακτογραμμή της Γυάρου - Χ.Παπαδάς / WWF Ελλάς
Σπιζαετός (Hieraetus fasciatus) σκαρφαλωμένος σε απόκρυμνα βράχια της Γυάρου - Χ.Παπαδάς / WWF Ελλάς
Στην αποστολή συμμετείχαν εκ μέρους της Ε.Ο.Ε. οι : Δανάη Πορτόλου, Άγγελος Ευαγγελίδης, Κώστας Παπακωνσταντίνου (καπετάνιος).
Εκ μέρους του WWF Ελλάς έλαβαν μέρος οι: δρ. Γ. Κατσαδωράκης , Ελίνα Σαμαρά, Χρήστος Παπαδάς