Δευτέρα, 28 Ιουλίου 2014
Στην πρώτη όψη το σώμα αντιδρά με ένα μούδιασμα. Έχεις ακούσει πολλά, έχεις διαβάσει ακόμη περισσότερα για αυτόν τον τόπο εξορίας που άλλοι ονόμασαν Νταχάου κι άλλοι «θανατονήσι». Στη Γυάρο, τα σημάδια της ιστορίας είναι βαθιά χαραγμένα και δεν μπορείς να τα παραβλέψεις.
Ακόμη σε περιμένουν, μέσα στα επιβλητικά - όσο και τρομακτικά - κτίρια των φυλακών, παπούτσια κρατουμένων, αποτυπώματα μιας άλλης εποχής. Από την εποχή της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, τα βυζαντινά χρόνια, μέχρι και το 1974, περιστασιακοί κάτοικοι του νησιού, κάποιες δεκάδες χιλιάδες ανθρώπων ανεπιθύμητων από καθεστώτα. Οι μόνιμοι άλλωστε είχαν φύγει πολύ νωρίτερα. Ο Λέσβιος φιλόσοφος Θεόφραστος, αποδίδει την ευθύνη στα ποντίκια, τα οποία σύμφωνα με αναφορά του από τον 3ο π.Χ. αιώνα, έδιωξαν τους ανθρώπους από το νησί.
Στο «θανατονήσι» όμως υπάρχουν μυστικά που δεν περιμένεις. Ένα νησί γεμάτο ζωή. Όχι σαν εκείνη την εξόριστη… Μια ζωή που περιμένει μάτια έτοιμα να την ανακαλύψουν, χέρια έτοιμα να την προστατέψουν. Μια φωλιά σπιζαετού (Hieraaetus fasciatus), μια αποικία – η μεγαλύτερη ίσως στο Αιγαίο – από απειλούμενα θαλασσοπούλια, τους μύχους (Puffinus yelkouan), κάπαρες γερά σκαρφαλωμένες στους απόκρημνους βράχους, αγριοκάτσικα, βλάστηση με τα δικά της χούγια, αφού ρίχνει τα φύλλα της το καλοκαίρι. Μα κυρίως, μικρές απρόσιτες παραλίες και σπηλιές, φιλόξενοι τόποι για ένα μοναδικό είδος, τη μεσογειακή φώκια Monachus monachus. Η Γυάρος, φιλοξενεί το 10% του παγκόσμιου πληθυσμού!
Στις παραλίες της Γυάρου, ζει και αναπαράγεται ο σημαντικότερος πληθυσμός της Μεσογείου Β.Παράβας/MOm
Ο περίπλους με την ομάδα πεδίου του προγράμματος ΚΥΚΛΑΔΕΣ LIFE, είναι μια πραγματική αποκάλυψη. Το Γιούρα, το φουσκωτό μας που βαφτίστηκε από την ντόπια προσφώνηση του νησιού, εναλλάσσει ταχύτητα ανάλογα με τα ερεθίσματα. Τα κιάλια ανά χείρας! Τέσσερις γερακίνες κόβουν κυκλικές βόλτες πάνω απ’ τα βράχια, ο Φούης, μια βραχονησίδα στα ΝΔ της Γυάρου, μπορεί να φιλοξενεί μέχρι και 100 φωλιές μαυροπετριτών, ο «ερημίτης» σπιζαετός μας κάνει την τιμή της εμφάνισής του και η φωλιά του προβάλλει, ισορροπώντας μεταξύ βράχου και θάμνου. Πάνω στο σκάφος ακούγεται το σχόλιο της ημέρας από τον φωτογράφο μας, τον Andrea: «εδώ είναι super market για τα πουλιά».
Όταν βρεθείς εκεί αντιλαμβάνεσαι γιατί ο τόπος αυτός αξίζει να προστατευτεί. Γιατί ο στόχος του ΚΥΚΛΑΔΕΣ LIFE, η δημιουργία μιας θαλάσσιας προστατευόμενης περιοχής σε συνδιαχείριση και από κοινού με την τοπική κοινωνία, είναι σημαντικός. Γιατί η Γυάρος μπορεί να αποτελέσει έναν πυρήνα βιοποικιλότητας αλλά και έναν τροφοδότη ολόκληρης της θαλάσσιας περιοχής των βορείων Κυκλάδων σε αλιεύματα. Προστασία της βιοποικιλότητας και στήριξη της ανθρώπινης ανάπτυξης πάνε μαζί; Μια βόλτα με το Γιούρα και μια κουβέντα με τους ανθρώπους του προγράμματος μπορούν να πείσουν και τον πλέον δύσπιστο.
Στη Γυάρο δεν βρεθήκαμε απλώς για περιήγηση. Είχαμε ραντεβού και μάλιστα πολύ σημαντικό. Ραντεβού εν πλω με τον Άγιο Γεώργιο, ένα καΐκι που έκρυβε πολλά περισσότερα μυστικά από όσα μπορεί κανείς να διακρίνει εξ αποστάσεως.
Προσεγγίσαμε από αριστερά, διατηρήσαμε πορεία σταθερή και δέσαμε καταμεσής της θάλασσας. Επιβιβαστήκαμε σε ένα καΐκι με εξοπλισμό που σε ξαφνιάζει. Η ομάδα του Εργαστηρίου Θαλάσσιας Γεωλογίας και Φυσικής Ωκεανογραφιας του Πανεπιστημίου της Πάτρας, βρίσκεται στο κατάστρωμα και μέσα στην καμπίνα.
Η ομάδα του Πανεπιστημίου Πατρών παρακολουθεί την καταγραφή του βυθού
Η ομάδα του Πανεπιστημίου Πατρών παρακολουθεί την καταγραφή του βυθού Α.Βοnetti/WWF Ελλάς
Χαρτογραφεί και αναλύει τον πυθμένα της θαλάσσιας περιοχής γύρω από τη Γυάρο. Κάμερες, «αξονικοί τομογράφοι» του πυθμένα, υπολογιστές, εξοπλισμός κατάδυσης και πολλά άλλα. Ερευνητές, ίσως οι καλύτεροι στον τομέα τους, ακτινογραφούν τη θαλάσσια περιοχή και δηλώνουν προς το παρόν εντυπωσιασμένοι από τον βυθό της Γυάρου. Ένα νησί γεμάτο ζωή, μια θάλασσα που το περιβάλλει, ακόμη πιο ζωντανή.
Στόχος; Να έχουμε μια πλήρη και τεκμηριωμένη εικόνα τόσο του χερσαίου όσο και του θαλάσσιου οικοσυστήματος. Μονάχα έτσι, οι προτάσεις που θα προκύψουν από τους εμπλεκόμενους στη δημιουργία της ΘΠΠ, θα είναι απολύτως αποτελεσματικές. Ήρθε η στιγμή που έπρεπε να αποβιβαστούμε, η ομάδα του Πανεπιστημίου Πάτρας θα συνέχιζε μέχρι τη δύση του ηλίου, ο καιρός τους το επέτρεπε και η αφοσίωση και ο ενθουσιασμός τους για τα ευρήματα της περιοχής δεν τους άφηναν άλλες επιλογές.
Εμείς θα συνεχίζαμε με προορισμό τη Σύρο. Μια μέρα έφτανε στο τέλος της. Η δύση του ήλιου στο Αιγαίο θα είναι για πάντα, όσες φορές κι αν την συναντήσεις, ένα αποστομωτικό θέαμα. Η καλύτερη ανταμοιβή για μια μέρα κουραστική όσο και γεμάτη. Είσοδος στη Σύρο, η Ερμούπολη προβάλει ονειρική και το Νεώριο επιβλητικό. Η θάλασσα έχει τον τρόπο της να σου κρατά τα μάτια λίγο πιο ανοιχτά. Ίσως για να μπορείς να δεις, στο μέλλον, ένα παλιό «θανατονήσι» να μετατρέπεται σε έναν παράδεισο ζωής για όλους μας.
Το πρόγραμμα ΚYKLAΔΕΣ LIFE «Ολοκληρωμένη προστασία της Μεσογειακής φώκιας στις Βόρειες Κυκλάδες» (LIFE12 NAT/GR/000688) υποστηρίζεται και συγχρηματοδοτείται από τη χρηματοδοτική γραμμή LIFE Nature της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και από το Ίδρυμα Πρίγκηπα Αλβέρτου II του Μονακό. Yλοποιείται από το WWF Ελλάς, τη ΜΟm, το Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, την Αποκεντρωμένη Διοίκηση Αιγαίου, την Αναπτυξιακή Εταιρεία Κυκλάδων, το Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο και το Ινστιτούτο Tethys.