Παρασκευή, 31 Ιανουαρίου 2014
10% των θαλασσών του πλανήτη θα έπρεπε να προστατεύεται, τη στιγμή που στη Μεσόγειο προστατεύεται μόλις το 1% της επιφάνειάς της. 10% του παγκόσμιου πληθυσμού της Μεσογειακής φώκιας, Monachus monachus, ενός είδους συμβόλου για τον πλανήτη μας ζει και αναπαράγεται γύρω από τη Γυάρο. Δύο ποσοστά είναι αρκετά για να πείσουν και τον πλέον δύσπιστο ότι είναι απαραίτητη η δημιουργία μιας Θαλάσσιας Προστατευόμενης Περιοχής (ΘΠΠ) στις ευρύτερες Βόρειες Κυκλάδες, με επίκεντρο τη Γυάρο. Μιας ΘΠΠ που θα σέβεται και θα απαντά όμως με συνολικό τρόπο και στις ανάγκες της τοπικής κοινωνίας, αφού αυτή θα είναι άλλωστε ένας από τους βασικούς «παίκτες» στη δημιουργία και διαχείρισή της.
Το νέο πρόγραμμα Κυκλάδες Life φέρνει έναν φρέσκο αέρα όχι μόνο στις ελληνικές θάλασσες αλλά και σε ολόκληρη τη Μεσόγειο. Έννοιες όπως η οικοσυστημική προσέγγιση και η συνδιαχείριση εισάγονται ίσως για πρώτη φορά στην ελληνική πραγματικότητα και για να είμαστε ειλικρινείς φιλοδοξούμε να αποτελέσουν πυλώνες για τη δημιουργία μιας ΘΠΠ που θα αποτελέσει πρότυπο σε ολόκληρη τη Μεσόγειο. Πώς; Για να απαντήσουμε, οφείλουμε να πάρουμε τα πράγματα από την αρχή…
Ποιο είναι το όραμά μας;
Το όραμα όλων μας, καθώς στην πρωτοβουλία αυτή συμμετέχουν πολλοί και ποικίλοι φορείς, είναι να στηθεί και να λειτουργήσει αποτελεσματικά μια νέα πρότυπη προστατευόμενη περιοχή στις ευρύτερες Βόρειες Κυκλάδες με επίκεντρο τη θαλάσσια ζώνη γύρω από τη Γυάρο. Ο απώτερος στόχος είναι να δημιουργήσουμε ένα μοντέλο βιώσιμης ΘΠΠ που θα προστατεύει το θαλάσσιο περιβάλλον, ενώ παράλληλα θα στηρίζει το μέλλον των τοπικών κοινωνιών. Αυτό το επιτυχημένο μοντέλο θα πρέπει να προωθήσουμε και να χρησιμοποιήσουμε και σε άλλες περιοχές σε ολόκληρη τη Μεσόγειο.
Ποιες είναι οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε;
Η σημαντική καινοτομιά και διαφοροποίηση από άλλες αντίστοιχες προσπάθειες, είναι ότι από το πρώτο στάδιο αυτής της προσπάθειας θα εμπλακούν ενεργά όλοι όσοι επηρεάζουν ή επηρεάζονται από την περιοχή, όπως κεντρικές και τοπικές αρχές, ΟΤΑ, ψαράδες, τουριστικός τομέας, πανεπιστήμια, ΜΚΟ και πολλοί άλλοι. Επιπλέον, πρόκληση αποτελεί και το γεγονός ότι κατά τον σχεδιασμό αυτής της ΘΠΠ, θα βασιστούμε στις αρχές της θαλάσιας χωροταξίας και σε νέες πιο ολοκληρωμένες προσεγγίσεις, όπως την οικοσυστημική διαχείριση και τη συνδιαχείριση από τους χρήστες της περιοχής, που για πρωτη φορά θα εφαρμοστούν στην Ελλάδα και τη Μεσόγειο. Σε μια χώρα που ο δημιουργικός διάλογος, η αμοιβαία εμπιστοσύνη και η ανοικτή και αποτελεσματική συνεργασία δεν είναι μέρος της καθημερινής κουλτούρας μας, μια τέτοια προσέγγιση είναι αναμενόμενο ότι θα αντιμετωπίσει δυσκολίες. Αν και είμαστε ρεαλιστές, παραμένουμε αισιόδοξοι και αποφασισμένοι να ξεπεράσουμε τα εμπόδια και να δώσουμε λύσεις. Όπως η οργάνωση πρωτοστάτησε πριν από δύο δεκατίες στη δημιουργία της πρώτης ΘΠΠ στην Ελλάδα στη Ζάκυνθο, έτσι και σήμερα μπορούμε και πρέπει να πάμε ένα βήμα μπροστά.
Τι μπορούμε να πετύχουμε;
Θεωρώ ότι μέσω του προγράμματος ΚΥΚΛΑΔΕΣ Life μπορεί να επιτευχθεί τόσο ο κεντρικός μας στόχος όσο και μια σειρά από επιμέρους σημαντικά επιτεύγματα. Πέρα από την άμεση προστασία του φυσικού περιβάλλοντος, θα δημιουργηθούν εξειδικευμένες υποδομές, θα προωθηθούν νέες εναλλακτικές δραστηριότητες, όπως ο καταδυτικός τουρισμός, και κυρίως θα δημιουργηθεί ένα πρότυπο σύστημα αποτελεσματικής επιτήρησης της ευρύτερης θαλάσσιας περιοχής. Η εμπειρία από την εμπλοκή μου στο Θαλάσσιο Πάρκο των Βόρειων Σποράδων, έδειξε ότι με μεθοδική δουλειά, υπομονή, και επιμονή η προστασία και διαχείριση μιας ΘΠΠ μπορεί να γίνει κτήμα των τοπικών κοινωνιών και να συμβάλει θετικά και καθοριστικά στη διαμόρφωση του μέλλοντος τους.
Γιατί είναι σημαντική στις σημερινές συνθήκες η δουλειά αυτή;
Σήμερα, ιδιαίτερα εν μέσω της δύσκολης συγκυρίας που βιώνει η χώρα, η πρωτοβουλία αυτή είναι πιο επίκαιρη και αναγκαία από ποτέ. Ενδεικτικό είναι ότι το πρόγραμμα αυτό έρχεται να ανταποκριθεί σε ένα αίτημα μιας σημαντικής μερίδας επαγγεματιών ψαράδων των Κυκλάδων που εδώ και κάποια χρόνια, αναγνωρίζοντας το πρόβλημα των θαλασσών μας, απαιτούν τη λήψη μέτρων για την προστασία των ιχθυοαποθεμάτων στην περιοχή. Πιο σημαντικό όμως είναι το γεγονός ότι προτάσσει μια διαφορετική προσέγγιση στη συνδιαχείριση των νησιών μας, διαμορφώνοντας και εφαρμόζοντας λύσεις που θα συγγεράσουν την προστασία του μοναδικού θαλάσσιου πλούτου μας με τη βιωσιμότητα των νησιωτικών κοινωνιών.
Δρ. Σπύρος Κοτομάτας, συντονιστής του προγράμματος ΚΥΚΛΑΔΕΣ Life
---------------------------------------------------
Το πρόγραμμα Κυκλάδες Life το συντονίζει το WWF Ελλάς και υλοποιείται σε συνεργασία με το Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, την Αποκεντρωμένη Διοίκηση Αιγαίου, την Αναπτυξιακή Εταιρεία Κυκλάδων, το Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, τη MOm/Εταιρεία Μελέτης και Προστασίας της Μεσογειακης Φώκιας και το Ινστιτούτο Tethys.
Το πρόγραμμα ΚYKLAΔΕΣ LIFE «Ολοκληρωμένη προστασία της Μεσογειακής φώκιας στις Βόρειες Κυκλάδες» (NAT/GR/000688) υποστηρίζεται και συγχρηματοδοτείται από τη χρηματοδοτική γραμμή LIFE Nature της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και από το Ίδρυμα Prince Albert II του Μονακό.