Δευτέρα, 29 Δεκεμβρίου 2014

«Απάλευτο». Αυτή ήταν η πρώτη εκτίμηση για το σχέδιο νόμου με τον παραπλανητικό τίτλο «Πράξεις εισφοράς σε γη και σε χρήμα - Ρυμοτομικές απαλλοτριώσεις και άλλες διατάξεις» που το υπουργείο περιβάλλοντος κατέβασε αιφνιδιαστικά στη Βουλή, μέσα στον χαμό της προεδρολογίας. Ποιος θα ακούσει τώρα για δάση μέσα σε αυτό το κλίμα; Ποιος βουλευτής από τα κυβερνητικά κόμματα θα μπορούσε να δηλώσει ότι θα το καταψηφίσει, όταν κάθε ψήφος και πολιτική τοποθέτηση μετριούνται σαν ψήφοι εμπιστοσύνης; Σε τελική ανάλυση, πόσοι θα ήταν διατεθειμένοι να στηρίξουν ένα δικό μας κάλεσμα για πίεση προς βουλευτές και υπουργούς, δίχως να φοβηθούν ότι μπορεί να κατηγορηθούν για αντιπολιτευτική διάθεση;

Με αυτό το νομοσχέδιο, για πρώτη φορά θα νομιμοποιούνταν καταπατήσεις καμένων δασών και στην ουσία θα απογυμνωνόταν το πιο σημαντικό θεσμικό εργαλείο προστασίας της δασικής γης, δηλαδή οι δασικοί χάρτες. Άλλη μια φουρνιά από αυθαίρετα θα «τακτοποιούνταν»: ιεροί ναοί, κέντρα περιβαλλοντικής ενημέρωσης (αλήθεια, ποια;) και… απροσδιόριστες «εγκαταστάσεις πολιτιστικού χαρακτήρα» (ακόμα και κέντρα διασκέδασης;). Εξαιρετικά επικίνδυνη ήταν και η διάταξη που προέβλεπε ότι καμένη δασική γη θα μπορούσε να χάσει τον ιδιαίτερο προστατευτικό χαρακτήρα της ως «αναδασωτέας», αν μέσα σε 5 χρόνια δεν κατάφερνε να αναδασωθεί: ξέρουμε όλοι όμως πόσο εύκολο είναι να μη μπορέσει να αναδασωθεί ένα καμένο δάσος – φιλέτο.

Την ίδια στιγμή, δεκάδες βουλευτές μπήκαν στον χορό των τροπολογιών που εξυπηρετούσαν ακόμα περισσότερες ανομίες: 3 βουλευτές Αττικής, οι Γιώργος Βλάχος, Θανάσης Μπούρας και Βασίλης Οικονόμου, κατέθεσαν την πρωτοφανή (ν)τροπολογία 2131/298 για αναστολή των προστίμων και της κατεδάφισης για αυθαίρετα σε δασική γη, μέχρι να ολοκληρωθούν οι δασικοί χάρτες, τους οποίους όμως στην ουσία καταργούσε το νομοσχέδιο. Περίπου 100 τροπολογίες κατατέθηκαν από βουλευτές και υπουργούς, και ψηφίστηκαν τελικά 49. Αυτές ήταν κάποιες από τις χειρότερες διατάξεις αυτού του συνολικά απαράδεκτου και ρουσφετολογικού σχεδίου νόμου, που τελικά συμπύκνωνε όλες τις ανομολόγητες πολιτικές επιθυμίες δεκαετιών για ψηφοθηρία σε βάρος της φυσικής γης. Πώς βλέπαμε στις παλιές ελληνικές ταινίες να διακωμωδούνται πολιτευτές επειδή έταζαν ότι «το θέμα σας ετακτοποιήθη»; Με αυτό ακριβώς το πνεύμα γράφτηκε το νομοσχέδιο που θα μείνει στην περιβαλλοντική ιστορία της Ελλάδας ως μνημείο πελατειακής και ψηφοθηρικής νομοθέτησης, εις βάρος όλων όσοι σέβονται τα κοινά και τη νομιμότητα.

Οφείλαμε όμως να το αντιμετωπίσουμε, όπως και όλα τα πολλά άλλα νομοσχέδια που ξεφυτρώνουν σαν περιβαλλοντοφάγα παράσιτα τα τελευταία χρόνια. Πάντα με πρόσχημα τη λύση σε μεγάλα προβλήματα, αλλά με πραγματικό στόχο την τακτοποίηση «ημετέρων», διάφορα υπουργεία καταθέτουν ασταμάτητα νομοσχέδια όπως το επίμαχο, αλλά και ο ν. 4280/2014 που ψηφίστηκε μέσα στο κατακαλόκαιρο και βέβαια το ανεκδιήγητο νομοσχέδιο για τον αιγιαλό και την παραλία, το οποίο ευτυχώς η μαζική κατακραυγή κρατάει καταχωνιασμένο σε κάποιο συρτάρι του Υπουργείου Οικονομικών.

Κινηθήκαμε γρήγορα. Η νομική μας ομάδα ανέλυσε το (εξαιρετικά κακογραμμένο) σχέδιο νόμου και δώσαμε στη δημοσιότητα από την πρώτη κιόλας μέρα χειρότερα σημεία του. Ταυτόχρονα, φωτίσαμε την ολοκληρωμένη εικόνα της πολιτικής σήψης που αυτό υποσχόταν, μέσα από άρθρα γνώμης που δημοσιεύθηκαν σε εφημερίδες και μέσα ενημέρωσης: έμφαση δώσαμε όχι μόνο στην περιβαλλοντικά φονική αλλά και στην αντιαναπτυξιακή προοπτική αυτού του σχεδίου νόμου αλλά και όλων των υπόλοιπων που τα τελευταία υποβάλλονται σωρηδόν στη Βουλή για ψήφιση και δίχως καμία διαβούλευση.  Στην ακρόαση φορέων που πραγματοποιήθηκε από την αρμόδια για το σχέδιο νόμου Διαρκή Επιτροπή Παραγωγής και Εμπορίου, μιλήσαμε για την καταβαράθρωση της περιβαλλοντικής νομοθεσίας και τη διαμόρφωση ενός ακατανόητου πλέον δασικού κώδικα που όχι μόνο δεν εγγυάται την προστασία του δασικού πλούτου, αλλά εξαφανίζει και κάθε ψήγμα ασφάλειας δικαίου, ισονομίας και σαφήνειας στον σχεδιασμό που είναι στοιχεία απαραίτητα για την ανάπτυξη και την υγιή άνθιση της επιχειρηματικότητας. Και για να είμαστε σίγουροι ότι δεν θα υπάρξει βουλευτής που δεν θα γνωρίζει τις πραγματικές συνέπειες του σχεδίου νόμου, καταθέσαμε και εγγράφως έκτακτη παρέμβαση στις θυρίδες τους, καλώντας τους να καταψηφίσουν κατ’ ελάχιστο τις απαράδεκτες διατάξεις του άρθρου 12.

Παράλληλα, ζητήσαμε από τους υποστηρικτές μας (και όχι μόνο) να στείλουν ερωτήσεις προς τους βουλευτές, είτε μέσω της πλατφόρμας VouliWatch είτε τηλεφωνώντας απευθείας στα γραφεία τους. Λίγες μέρες μετά, επικοινώνησε μαζί μας εκπρόσωπος της οργάνωσης Avaaz, προτείνοντας να ξεκινήσει έκκληση για συλλογή υπογραφών διαμαρτυρίας: μέσα σε 48 μόνο ώρες, οι υπογραφές είχαν ξεπεράσει τις 40.000 και μέσα σε 4 μέρες έφτασαν τις 60 χιλιάδες. Πλήθος θεαματικό για τόσο μικρό χρονικό διάστημα, ειδικά καθώς οι ηλεκτρονικές διαμαρτυρίες απευθύνονται σχεδόν αποκλειστικά σε όσους έχουν πρόσβαση σε ίντερνετ και εξοικείωση με αυτά τα εργαλεία συλλογικής διαμαρτυρίας. Στο μεταξύ, ο τύπος είχε ήδη αρχίσει να δείχνει ενδιαφέρον για το θέμα, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στις κωμικοτραγικές τροπολογίες που κατέθεταν βουλευτές για την «φωτογραφική εξυπηρέτηση» των πελατών τους.

Οι αντιδράσεις γρήγορα μεταφέρθηκαν μέσα στη Βουλή. Η συζήτηση της Ολομέλειας του Σαββάτου 20 Δεκεμβρίου ήταν, τουλάχιστον για εμένα, συγκλονιστική. Παρακολουθούσαμε τη συζήτηση που μεταδιδόταν ζωντανά από το κανάλι της Βουλής και βλέπαμε σιγά σιγά το κλίμα να αλλάζει: κυβερνητικοί βουλευτές δήλωναν πως δεν μπορούσαν να ψηφίσουν το άρθρο 12, οι βουλευτές που κατέθεσαν τις χειρότερες όλων των τροπολογιών βρέθηκαν απολογούμενοι, ενώ ο Αναπληρωτής Υπουργός Περιβάλλοντος Νίκος Ταγαράς άρχισε είτε να αποσύρει είτε να βελτιώνει τις χειρότερες διατάξεις του νομοσχεδίου και να μην αποδέχεται αρκετές τροπολογίες.

Το τελικό αποτέλεσμα, το σχέδιο νόμου όπως ψηφίστηκε, ήταν μια ανέλπιστη νίκη! Ειδικά για εμάς που παρακολουθούμε και παρεμβαίνουμε σε όσα νομοσχέδια προλαβαίνουμε, μέσα στην καταιγιστική περιβαλλοντική οπισθοδρόμηση των τελευταίων ετών, η νίκη αυτή αποκτά ακόμα μεγαλύτερη διάσταση. Τι κερδίσαμε όμως όλοι οι τουλάχιστον 60.000 που ενώσαμε τη φωνή μας για τα δάση, με αφορμή αυτό το σχέδιο νόμου;

• Διατηρείται η προστασία για δάση και δασικές εκτάσεις που έχουν καταστραφεί (π.χ. από πυρκαγιές) αν η βλάστηση δεν έχει προλάβει να ανακάμψει μετά από 5 χρόνια. Δεν υποβαθμίζονται οι δασικοί χάρτες και παραμένουν ως ουσιαστικά εργαλεία προστασίας και οριστικής αποτύπωσης της δασικής γης, καθώς αποσύρθηκε η διάταξη που έδινε τη δυνατότητα να διαγράφονται εκτάσεις από αυτούς!
• Αναιρέθηκε η προσπάθεια αποχαρακτηρισμού εκτάσεων που απώλεσαν τον δασικό τους χαρακτήρα πριν το 1975, καθώς και η παραχώρηση της κυριότητάς τους!
• Στις διατάξεις για νομιμοποιήσεις αυθαίρετων παρέμειναν οι ιεροί ναοί, αλλά αποσύρθηκαν οι εγκαταστάσεις κέντρων περιβαλλοντικής ενημέρωσης και κυρίως εγκαταστάσεων πολιτιστικού χαρακτήρα (που θα μπορούσαν να είναι ακόμα και κέντρα διασκέδασης).
• Μια ακόμη σημαντική νίκη ήταν ότι δεν έγινε δεκτή η τροπολογία που κατέθεσαν τρεις βουλευτές Αττικής για αναστολή της πληρωμής βεβαιωμένων προστίμων και της κατεδάφισης αυθαιρέτων σε δασική γη, μέχρι την κύρωση των δασικών χαρτών.

Εννοείται πως ο νέος νόμος δεν είναι καλός για το περιβάλλον ή την ασφάλεια δικαίου και την ισονομία. Αρκετές διατάξεις είναι ιδιαίτερα προβληματικές: η χειρότερη είναι αυτή της νομιμοποίησης παρανομιών, δηλαδή της επιβράβευσης όσων καταπατητών κατέστρεψαν δάση και δασικές εκτάσεις μέχρι το 2007 και τα μετέτρεψαν σε γεωργικές εκτάσεις. Ωστόσο, και αυτή η διάταξη βελτιώθηκε σε σχέση με την αρχική της μορφή. Επίσης, παρέμεινε η πρόβλεψη για τη διευκόλυνση των αποχαρακτηρισμών, η οποία επίσης βελτιώθηκε μερικώς. Όλα αυτά σημαίνουν πως η προσπάθεια και κινητοποίησή μας για το περιβάλλον πρέπει να ενταθεί και όχι να επαναπαυθεί σε αυτή τη μεγάλη μεν, αλλά εύθραυστη νίκη.

Από αυτή την πρωτοφανή σε ανταπόκριση κινητοποίηση φάνηκε ότι το εύκολο πολιτικό επιχείρημα «όλοι μαζί τα καταπατήσαμε, όλοι μαζί καταστρέφουμε τα δάση» δεν έχει πραγματικό κοινωνικό έρεισμα. Ας γίνει ξεκάθαρο λοιπόν το μήνυμα αυτής της επιτυχίας: οι πολιτικοί ηγέτες της χώρας είναι καιρός να αρχίσουν να υπολογίζουν τους πολίτες που απαιτούν ασφάλεια δικαίου, διαφανή και σαφή νομοθέτηση, σεβασμό στο δίκαιο και προστασία των κοινών.

Καλή χρονιά σε όλους μας, πάντα με ζωντανή την πεποίθηση ότι η δυνατή φωνή μας για προστασία της κοινής μας φυσικής κληρονομιάς θα φέρει σύντομα στο πολιτικό προσκήνιο το αίτημα για περιβαλλοντικά και κοινωνικά βιώσιμη και ζωντανή ελληνική οικονομία.

* Το κείμενο αυτό γράφτηκε για δημοσίευση στον ιστοχώρο DIEKDIKW.GR