Πέμπτη, 13 Σεπτεμβρίου 2012
Βρεθήκαμε πάνω στα βουνά της Ροδόπης, στη σκιά των Θρακικών μετεώρων, κάτω από τις φυλλωσιές των δρυοδασών, ανάμεσα στους εναπομείναντες βοσκούς, τα σκυλιά και τα κοπάδια τους.
Αναζητούσαμε ίχνη του "άκμπαμπα", του Ασπροπάρη, όπως τον φωνάζουν οι ντόπιοι βοσκοί, τόσο στο τοπίο αλλά κυρίως στη μνήμη και τη γνώση όσων ακόμη ζουν εκεί.
Η αναζήτηση μας οδήγησε σε πολλούς, απομακρυσμένους στον χώρο και τον χρόνο οικισμούς. Παλιά διώροφα πέτρινα σπίτια, ερειπωμένα, να δηλώνουν πως κάποτε, ακόμα και τότε που οι μετακινήσεις γινόντουσαν με τα ζώα και η κοντινότερη πόλη απείχε εφτά ώρες, οι οικισμοί αυτοί ήταν ζωντανοί, με πλούσια κοινωνική και οικονομική ζωή. Τώρα όμως, σε κάθε οικισμό κατοικούν, συνήθως δύο-τρεις οικογένειες, συνεχίζοντας παραδοσιακές δραστηριότητες και χρήσεις γης, εναρμονισμένες με το περιβάλλον.
Κουβεντιάζοντας κατά το μάζεμα των καπνών - WWF Ελλάς/Elzbieta Kret
Πάντα πρόθυμοι να μοιραστούν μαζί μας ιστορίες από την καθημερινότητά τους στα βουνά. Συζήτησαν μαζί μας για τις συναντήσεις τους με τους άγριους συγκατοίκους του βουνού, όπως ο λύκος και ο αγριόχοιρος, και τη νηφαλιότητα με την οποία αντιμετωπίζουν τις απώλειες που τους προκαλούν, θεωρώντας τες κομμάτι της ζωής τους. Για την προσπάθεια τους να προσαρμοστούν στις δύσκολες σημερινές συνθήκες, όπου κυριαρχούν: απουσία θεσμικής υποστήριξης, μείωση επιδοτήσεων, αύξηση κόστους και μείωση εσόδων, έλλειψη υποδομών, απουσία νέων χεριών που θα συνεχίσουν τη δουλειά στα κοπάδια και τα χωράφια.
Μας μίλησαν ακόμη για την παρουσία του ‘άκμπαμπα’ (Ασπροπάρης) και των υπόλοιπων ‘καρταλιών’ (γύπες). Τα είδη αυτά είναι αναπόσπαστα στοιχεία του περιβάλλοντος για τους κατοίκους της περιοχής. Συνοδεύουν τις δραστηριότητές τους και είναι άμεσα εξαρτώμενα από αυτές. Τους κάνουν παρέα στις εργασίες τους, βοηθώντας τους να εντοπίσουν ζώα που έχουν χάσει ή εξαφανίζοντας σε διάστημα λίγων ωρών κάθε νεκρό ζώο. Είναι εκεί για να μαρτυρήσουν με τη συμπεριφορά τους αν οι καλοκαιρινές εργασίες επιφυλάσσουν ευχάριστες ή δυσάρεστες εκπλήξεις, ενώ αποτελούν και ένδειξη καλοτυχίας.
Μαντριά, αρμονικά χτισμένα μέσα στο δάσος, με θέα τα πανέμορφα βουνά της περιοχής - WWF Ελλάς/Elzbieta Kret
Σίγουρα οι αριθμοί των γυπών έχουν μειωθεί. Όσο όμως θα παραμένουν στα βουνά οι θεματοφύλακες της παράδοσης, οι άνθρωποι που ξέρουν καλύτερα από τον καθένα να συνυπάρχουν και να εκτιμούν αυτά τα είδη, θα έχουμε και περισσότερες ελπίδες για την προστασία τους. Η υποστήριξη των τοπικών κοινωνιών στην προσπάθειά μας, είναι για εμάς κάτι περισσότερο από σημαντική…