Τρίτη, 20 Μαρτίου 2012
Ο κάμπος Καρύστου είναι ένα σπάνιο οικοσύστημα, το οποίο οφείλει εν πολλοίς τη δημιουργία και ύπαρξή του στα δύο κύρια ρέματα που τον περιβάλλουν: τον Ποταμό Ρηγιά και τον Ποταμό Καρκαλά. Οι προσχώσεις αυτών των δύο ρεμάτων ευθύνονται, τόσο για τον εύφορο αυτόν κάμπο, όσο και για την υπέροχη παραλία που σχηματίστηκε κατάντη. Γύρω από τα δύο αυτά ρέματα, ο υψηλός υδροφόρος ορίζοντας δημιουργεί δεκάδες μικρές εστίες υγροτοπικής βλάστησης. Επιπρόσθετα, η απόληψη αργίλου για τις μικρές βιοτεχνίες κεραμοποιίας που λειτουργούσαν κάποτε στην περιοχή δημιούργησε μετά το 1970 δύο τεχνητά λιμνία μεγάλης βιολογικής αξίας: το τεχνητό λιμνίο Ψαθί και το τεχνητό λιμνίο Σουβάλας.
Ολόκληρη η περιοχή του κάμπου είχε προταθεί για ένταξη στο δίκτυο Φύση 2000 μαζί με το όρος Όχη, την περιοχή Ποτάμι και το ακρωτήρι Καφηρεύς, αλλά τελικά ύστερα από ανεξήγητες πιέσεις παραλήφθηκε από τον οριστικό κατάλογο. Τις τελευταίες δεκαετίες, η ανάγκη για την επέκταση των καλλιεργειών, όσο το δυνατό πιο χαμηλά στον κάμπο, οδήγησε στη δημιουργία ενός εκτενούς δικτύου αποστραγγιστικών καναλιών, τα οποία ουσιαστικά αποτέλεσαν ένα υδάτινο δίκτυο σύνδεσης όλων των υγροτοπικών περιοχών του. Αν και τα αποστραγγιστικά κανάλια επηρέασαν την υδρολογία της περιοχής, αλλά και τη χρήση της από τον άνθρωπο, δεν απέβησαν καταστροφικά για το οικοσύστημα, το οποίο προσαρμόστηκε στις νέες συνθήκες. Αυτό όμως που τελικά τείνει να καταστρέψει αυτό το σύνθετο και σημαντικό οικοσύστημα, είναι οι συνεχείς εκχερσώσεις και οι αποθέσεις αδρανών με σκοπό τη δόμηση του κάμπου (κυρίως στα κατάντη προς την παραλία). Οι δραστηριότητες αυτές έχουν σημαντικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Η απόρριψη αδρανών υλικών και στερεών αποβλήτων έχουν καταστρέψει περίπου 36 από τα 380 στρέμματα των εκβολών Ρηγιά και Καρκαλά, ενώ ακόμα 6 περίπου στρέμματα έχουν καταστραφεί στον υγρότοπο της Σουβάλας. Επιπρόσθετα όλων αυτών, μετά τις πλημμύρες του περασμένου έτους, αποφασίστηκε (άγνωστό από ποιόν φορέα και με ποιά μελέτη) να διανοιχθούν όλες οι κοίτες των ρεμάτων της περιοχής, κάτι που είχε ως αποτέλεσμα την εκτεταμένη εκχέρσωση της παραρεμάτιας βλάστησης και την επιπρόσθετη αλλοίωση των υγροτοπικών χαρακτηριστικών της περιοχής.
Η ομάδα του προγράμματος για την προστασία των νησιωτικών υγρότοπων απογράφει και παρακολουθεί στενά την περιοχή τα τελευταία 4 χρόνια και έχει ήδη προβεί σε δύο καταγγελίες. Κατά την πρώτη καταγγελία, το 2009, η τότε Δ/νση Περιβάλλοντος Ν.Α. Εύβοιας ανταποκρίθηκε άμεσα και με αυτοψίες ενημέρωσε τους υπεύθυνους για τις παραβάσεις στην περιοχή. Παρ’ όλα αυτά, δεν επιβλήθηκε κανένα πρόστιμο και δεν τιμωρήθηκε κανένας. Αντιθέτως, οι παράνομες αποθέσεις συνεχίζονται μέχρι και σήμερα από ιδιώτες αλλά και τον ίδιο το νεοσύστατο Δήμο Καρύστου. Το WWF Ελλάς έστειλε εκ νέου επιστολή προς το νεοσύστατο Δήμο, αλλά και τις αρμόδιες υπηρεσίες για να ενημερώσει για τη συνέχιση των υποβαθμιστικών ενεργειών στα μέσα του περασμένου Γενάρη. Ωστόσο, ακόμα δεν έχουμε λάβει καμία απάντηση. Αναρωτιόμαστε, λοιπόν, πώς είναι δυνατόν σε καιρούς που το φυσικό μας περιβάλλον θα έπρεπε να προβάλει ως μοχλός για την πραγματική ανάπτυξη, αυτό, αντίθετα, να βάλλεται πανταχόθεν. Ο κάμπος Καρύστου αποτελεί ένα από τα πολλά παραδείγματα μιας πραγματικά παράλογης πρακτικής που εφαρμόζει η ελληνική κοινωνία. Μια κοινωνία που έχει στην κατοχή της ένα θησαυρό που τείνει να μετατρέψει σε άνθρακα…
Κείμενο - Φωτογραφίες: Νίκος Γεωργιάδης
Εικόνα 1: Γενική άποψη του υγροτοπικού τμήματος του Κάμπου Καρύστου από δορυφορική εικόνα υψηλής ευκρίνειας. Κόκκινο χρώμα: οριοθέτηση υγρότοπων Κάμπου Καρύστου. Πράσινο χρώμα: Παλαιές αποθέσεις αδρανών και απορριμμάτων, επιχωματώσεις και δόμηση. Κίτρινο χρώμα: νέες αποθέσεις και διάστρωση αδρανών και απορριμμάτων.
Εικόνα 2: Οι επιχωματώσεις με μπάζα έχουν επεκταθεί, τόσο σε παλαιότερες θέσεις, όσο και σε νέες.
Εικόνα 3: Μπαζώματα με αδρανή και απορρίμματα, στο παράκτιο τμήμα του υγρότοπου Ρηγιά. Οι επιχωματώσεις από τη διάστρωση των αδρανών και απορριμμάτων, έχουν περικυκλώσει και εγκλωβίσει την εκβολή.
Εικόνα 4: Εστίαση στο σωρό και στη διάστρωση των μπαζών στην ανατολική όχθη.
Εικόνα 5: Φορτηγό του Δήμου Καρύστου, την ώρα που ξεφορτώνει απορρίμματα στην παράκτια (μπαζωμένη) ζώνη του ύγροτοπου των εκβολών Ρηγιά.
Εικόνα 6: Τα απορρίμματα που ξεφόρτωσε το φορτηγό του Δήμου. Ανάμεσά τους διακρίνονται πλαστικές καρέκλες, στρώματα, λάστιχα αυτοκινήτων, συσκευασίες από λιπαντικά, κ.α.
Εικόνα 7: Διάνοιξη και εκβάθυνση κοίτης σε τμήμα του ποταμού Καρκαλά. Η εκχέρσωση και η μερική καταστροφή της παρόχθιας υγροτοπικής βλάστησης είναι ορατή.
Εικόνα 8: Το τεχνητό λιμνίο Σουβάλας στον κάμπο Καρύστου. Το Μπάζωμα με αδρανή και απορρίμματα είναι εμφανές περιμετρικά του εναπομείναντα υγρότοπου.
Εικόνα 9: Το τεχνητό λιμνίο Ψαθί στον κάμπο Καρύστου αποτελεί το μοναδικό υγροτοπικό τμήμα του κάμπου Καρύστου που δεν έχει αλλοιωθεί λόγω της έλλειψης δρόμου πρόσβασης προς την περιοχή.