Παρασκευή, 02 Οκτωβρίου 2015
Το όνομά του προέρχεται από την ελληνική μυθολογία. Τραγικό πρόσωπο μιας παράνομης ερωτικής ιστορίας, στην οποία λύση δίνει ο Δίας, μεταμορφώνοντάς το σε πουλί*. Στην αρχαία Αίγυπτο, εμφανίζεται σε ειδικό ιερογλυφικό ιδεόγραμμα, ενώ στην αρχαία αιγυπτιακή θρησκεία θεωρούνταν ιερό πουλί της Ίσιδος. Σύμβολο της βασιλικής οικογένειας στον αιγυπτιακό πολιτισμό που προστατευόταν με ειδικό νόμο του Φαραώ.
Στην Ελλάδα, έχει συνδεθεί με διάφορους μύθους, θρύλους και παραδόσεις. Είναι ο μόνος γύπας που μεταναστεύει και οι χωρικοί πιστεύουν ότι κουβαλάει στην πλάτη του τον κούκο φέρνοντας την άνοιξη και την καλοτυχία καθορίζοντας με τη “μαγική” του παρουσία την υγεία και την προκοπή των κτηνοτρόφων.
Πρόκειται για τον γύπα Ασπροπάρη, ή Νεόφρων (Neophron) ή όπως λατινικά λέγεται percnopterus, που σημαίνει «αυτός που έχει σκοτεινόχρωμες φτερούγες» και, πιθανότατα, σχετίζεται με τα μαύρα φτερά του είδους πριν ενηλικιωθεί. Η αγγλική ονομασία του είναι Egyptian Vulture και σχετίζεται με τις κύριες περιοχές αναπαραγωγής του πτηνού στη Β. Αφρική.
Ανακάλυψα την παρουσία του στο πάρκο της Δαδιάς. Εδώ που η WWF Ελλάς υλοποιεί σε συνεργασία με τη Βουλγαρική Εταιρεία Προστασίας των Πουλιών και την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, ένα πρόγραμμα για την εξασφάλιση της επιβίωσής του. Εθελοντές από την Ελλάδα αλλά και από άλλες χώρες, έρχονται στο πλαίσιο του προγράμματος Life , να παρακολουθήσουν για κάποιες εβδομάδες ή ακόμα και μήνες τη συμπεριφορά του, τις συνήθειές του (και των νεογνών του), μέχρι τη στιγμή που θα εγκαταλείψουν για άλλη μια φορά τη χώρα και θα ξεκινήσουν το μακρύ ταξίδι για την Αφρική. Κάθε φορά που φεύγουν όλοι ελπίζουμε να καταφέρουν να επιστρέψουν την επόμενη άνοιξη.
Η διαδικασία της παρακολούθησης είναι εκπαιδευτική, ψυχαγωγική και θα τολμούσα να πω ακόμα και ψυχοθεραπευτική. Σου προσφέρει άλλωστε μια απόλυτη επαφή με τη φύση. Και πολλές φορές είναι και κουραστική. Έξι ώρες συνεχόμενης παρακολούθησης υπό καύσωνα συνοδεία εντόμων, καθώς και οδήγηση off-road, μερικές φορές και με απρόσμενες επισκέψεις ζώων της περιοχής... Αλλά η θέα μοναδική και η σχέση που αναπτύσσεται με τον γοητευτικό και πανέξυπνο (εσείς γνωρίζατε ότι χρησιμοποιεί εργαλεία για την τροφή του και επιπλέον διδάσκει τη χρήση τους και σε άλλα πουλιά;) Ασπροπάρη, απρόσμενη...
Όλοι οι εθελοντές μοιραζόμαστε τις ώρες και τις θέσεις (υπάρχουν διάφορα σημεία, κάποια αρκετά μακριά στο δάσος) όπου μπορούμε με τη χρήση τηλεσκοπίου (μετά από εκπαίδευση από τους υπεύθυνους του προγράμματος) να παρατηρούμε και να καταγράφουμε όλα εκείνα τα στοιχεία που χρειάζονται οι ερευνητές για να βοηθήσουν στην προστασία του υπό εξαφάνιση μοναδικού πτηνού.
Η Ανδρομάχη μαζί με τον Κίκο, τον επαγγελματία ανιχνευτή δηλητηριασμένων δολωμάτων.
Παράλληλα με την εθελοντική εργασία, που μετατρέπεται σε ευχάριστη και δημιουργική εμπειρία, βιώνουμε και την επαφή με τους ανθρώπους της περιοχής, καθώς και τη μεταξύ μας γνωριμία, συνυπάρχοντας και συμβιώνοντας για λίγο ή περισσότερο, στο αγαπημένο σπίτι των εθελοντών – ένα χώρο-συνονθύλευμα διαφορετικών προσωπικοτήτων και κουλτούρας. Πώς μεταφράζεται αυτό; Σε πλούσιες βραδιές πολιτισμικής ανταλλαγής, σε συναρπαστικές εκδρομές στις γύρω περιοχές και τελικά σε μια ανάμνηση που θα μας συνοδεύει και θα προκαλεί νοσταλγία για κάτι πολύ όμορφο που ζήσαμε, και για κάτι πολύ όμορφο που προσπαθήσαμε.
Και του χρόνου ίσως και πάλι εδώ...
Ανδρομάχη Σουλοπούλου, Εθελόντρια WWF στο πρόγραμμα της Δαδιάς, για την παρακολούθηση των φωλιών του Ασπροπάρη
*Λίγα λόγια για τη μυθική προέλευση του ονόματός του:
Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, ο Αιγυπιός ήταν Θεσσαλός, γιος του Ανθέα και της Βουλίδας, εραστής της όμορφης χήρας Τιμάνδρας, την οποία δελέασε με δώρα. Ο γιος της Νεόφρονας, οργισμένος για τη σχέση της μητέρας του, ετοίμασε την τιμωρία και την εκδίκησή του. Φρόντισε να συνάψει σχέση με τη μητέρα του Αιγυπιού Βουλίδα, και όταν ένα βράδυ ο Θεσσαλός εραστής πήγε να περάσει τη νύχτα με την Τιμάνδρα, ο Νεόφρονας έξυπνα καθοδήγησε μέσα στο σκοτάδι τον Αιγυπιό, ώστε να πέσει στο κρεβάτι της μητέρας του. Όταν το πρωί ανακαλύφθηκε η αιμομιξία, η Βουλίδα προσπάθησε να τυφλώσει τον γιο της και ύστερα να αυτοκτονήσει. Ο Δίας, όμως, τους ευσπλαχνίστηκε και πρόφθασε να μεταμορφώσει και τους τέσσερις σε πτηνά· τον Αιγυπιό και τον Νεόφρονα σε αίγυπιούς, δηλαδή γύπες, διαφορετικούς στο μέγεθος (μικρότερος ο Νεόφρων), την Τιμάνδρα σε αἰγιθαλλό, δηλαδή μελισσοφάγο, τη Βουλίδα στο πουλί πῶϋγξ που έτρωγε τα μάτια άλλων πουλιών, φιδιών ή ψαριών (ίσως είναι ο ερωδιός).
Αυτή η δράση αποτελεί μέρος του προγράμματος LIFE10 NAT/BG/000152, με τίτλο “Επείγοντα μέτρα για την εξασφάλιση της επιβίωσης του Ασπροπάρη (Neophron percnopterus) στη Βουλγαρία και την Ελλάδα το οποίο υλοποιείται σε συνεργασία των: Ορνιθολογική Εταιρεία της Βουλγαρίας (Bulgarian Society for the Protection of Birds–BSPB), Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, WWF Ελλάς και Ορνιθολογική Εταιρεία της Μεγάλης Βρετανίας (Royal Society for the Protection of Birds–RSPB). Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση και το Ίδρυμα Α.Γ. Λεβέντη.